ARAP DÜNYASI ÇEVİRİ HAREKETİNE SOSYOLOJİK BAKIŞ: BEYTÜL HİKME VE HUNAYN BİN İSHAK

Abstract

Çeviri, dünyada bilginin yayılmasında her zaman merkezi bir rol oynamıştır. Bu aktarımın önemli bir yapı taşı olan Beytül Hikme (Bilgelik Evi), Antik Yunan bilimi ve felsefesinin önce Arap yarımadasına ve daha sonra çağlar boyunca farklı coğrafyalara aktarılmasına ön ayak olmuştur. Kurumu ve yöneticisi Hunayn bin İshak’ı sosyolog Pierre Bourdieu’nün alan, habitus ve sermaye kavramlarıyla ele alan bu çalışma, çeviri tarihi ve çevirmen tarihini sosyolojik bir yaklaşımla birleştirerek çok disiplinli bir nitelikte yürütülmeye çalışılmıştır. Çalışma kapsamında yürütülen Bourdieu’cü analizle, kurum ve yöneticisinin etkilerinin Arap yarımadasından İber yarımadasına ve hatta Rönesans’a kadar devam ettiği görülebilir. Elde edilen bulgulara göre birey olarak çevirmen, sermayeleriyle kurum, toplum ve tarih gibi gittikçe genişleyen düzeylerde katkı sunabilirken sosyal bir faaliyet olarak çevirinin ise tarihsel boyutta yapılandırıcı bir potansiyele sahip olduğu görülmüştür.