Apokrif Eserlerden Beslenen Meryem Kültü

Abstract

Apokrif eserler, Kutsal Kitap’ta yer almayan ancak bazı Hristiyan topluluklarında dini öneme sahip olan metinlerdir. Bu metinler arasında İsa’nın annesi Meryem’in yaşamına dair anlatımlar bulunur. Özellikle bazı apokrif eserlerde Meryem’in yaşamına, mucizelerine ve İsa’nın doğumuyla ilgili detaylara dair anlatılar bulunmaktadır. Bu eserler, Katolik Kilisesi gibi Meryem’e büyük önem veren Hristiyan topluluklarında Meryem’in hayatının şekillenmesine ve zamanla onunla ilgili bir kült oluşumunu etkilemiştir. Bahse konu olan apokrifler sadece bir kült oluşturmakla kalmayıp Katoliklikte Meryem’le ilgili inanç esaslarının nüvelerini içinde barındırmasından dolayı bu inançların dogmalaşmasında etkin olmuştur. Meryem’in hayatına yer veren eserler iki kategoride ele alınabilir. Onun doğumu ve gençliğini ele alan çocukluk İncilleri ile hayatının sonuna yer veren ve “Uyku Geleneği” (Dormition Tradition) olarak adlandırılan eserler grubudur. İsa’nın çocukluğuna yer vermesinden dolayı Çocukluk İncilleri olarak adlandırılan bazı apokrif metinlerde ana kahraman Meryem’dir ve anlatı onun hayatı üzerinden akar. Bunlardan en bilinen ve yaygın olanı Yakup İncilidir. Bu çalışmada, Meryem kültünün oluşumuna katkısından dolayı Yakup İnciline ek olarak Sözde Matta İncili de ele alınmıştır. Katoliklerde, Meryem’in ölümü ve göğe yükselmesi 1950 yılında dogma yani bir inanç esası olarak ilan edilmiştir. Bu inanç esasını besleyen en eski kaynaklar ise apokrif eserlerdir. Makale kapsamından ve konunun anlaşılmasından dolayı Meryem’in hayatının sonunu ele alan eserler arasından” Book of Mary’s Repose” (Meryem’in Uykusu) ve “Six Books Dormition Apocryphon” (Meryem’in Uykusunu anlatan Altı Apokrif Eser) eserleri ele alınacaktır. Bu eserler, kanonik kaynaklarda ve erken dönem Hristiyan kayıtlarında yer almayan Meryem’in vefatı ve göğe yükselmesiyle ilgili bilgileri bize sunmaktadır.