An Investigation into an Arabic-to-Persian Dictionary: Anis Almo’asherin

Abstract

تحقیق در فرهنگ‌های عربی به فارسی به‌دلیل اشتمال این فرهنگ‌ها بر لغاتِ کهن فارسی، و راهگشا بودنِ این فرهنگ‌ها در دستیابی به معانیِ اصلیِ واژه‌های متروکِ فارسی، بایسته است. فرهنگ عربی به فارسیِ انیس المعاشرین، از مؤلفی ناشناس، از فرهنگ‌های بسیار گمنام و مهجور و ارزشمند است که در اواخر عصر ایلخانان تألیف شده است. این فرهنگ، فرهنگی موضوعی است که به چهار قسم تقسیم شده است و مجموعاً در 38 موضوع مختلف، در آن لغاتی گرد آمده است. از این فرهنگِ کهن، نسخه‌ای به تاریخ 704 ه.ق. برجا مانده است و تألیف آن شاید اندکی پیش از این تاریخ بوده باشد. این کتاب که تاکنون تصحیح و چاپ نشده است، به دلیلِ کهن ‌بودنِ نسبی، شایستۀ تحقیقات بیشتر و انتشار است. در مقالۀ حاضر ضمن بررسی و تحلیلِ ساختار این فرهنگ، و بحث دربارۀ شیوۀ فرهنگ‌نویسیِ مؤلفِ آن، و نیز شناسایی برخی از منابعِ مورداستفادۀ مؤلفِ آن، به ویژگی‌های ارزشمندِ آن نظیرِ لغاتِ نادر و تعریف‌های ویژه پرداخته شده است.