An Evaluation on the Sources of Türk History of the Medieval East Black Sea

Abstract

Tarihi kaynaklar ışığında Doğu Karadeniz’deki Türk varlığının tarihi temellerini çok derinlere götürmek mümkündür. Orta Çağ’da ise Doğu Karadeniz’deki Türk varlığı hakkındaki bilgiler Selçukluların Anadolu’ya temasıyla önem kazanmaktadır. Selçukluların Kafkaslara ve Doğu Anadolu’ya gelmesiyle birlikte bölgedeki Gürcü ve Ermeni kaynakları Selçuklulardan bahsetmeye başlamaktadır. Aynı şekilde Anadolu’yu yöneten Bizanslılar ile bölgeyle yakından ilgilenen Araplar ve Süryanilerde bölgede gerçekleşen Türk faaliyetleri hakkında mühim kayıtlar tutmuşlardır. Orta Çağ tarihi kaynakları incelendiğinde, Selçukluların Doğu Karadeniz’in Çoruh boylarında ve Kelkit havalisinde faaliyetleri hakkında önemli kayıtlar bulunmaktadır. Ancak Doğu Karadeniz kıyılarına ulaşan Türkler hakkında bilgiler başlangıçta karanlıkta kalmaktadır. İlerleyen dönemde ise Doğu Karadeniz vadi ve sahillerindeki Türkler hakkında tarihi kaynakların yardımıyla önemli bilgiler edinilebilmektedir. Kaynaklardaki kayıtlar çoğunlukla Kelkit Havzası’ndaki Türk siyasi teşekkülleri ve Doğu Karadeniz dağlarının kuzeyini kendilerine yurt edinen Türk beylerinin, Trabzon Rum Devleti ile olan mücadelelerini konu almaktadır.