An Analysis of Bülent Erkmen's Book Cover Designs Between 1979-1983 According to Erwin Panofsky's Iconographic and Iconological Criticism Method

Abstract

Bu makalede Bülent Erkmen’in 1973-1983 yılları arası tasarladığı kitap kapakları Erwin Panofsky’nin “İkonografik ve İkonolojik Sanat Eleştirisi” yöntemi temel alınarak bu eleştiri yöntemlerinden biri olan İkincil veya uzlaşımsal anlam (İkonografik İnceleme) yöntemi doğrultusunda analiz edilmiştir. İkonografide bir yapıtın ne anlattığını veya neyi görünür kıldığını bilmek için yapıtın tüm özelliklerini bilmek gerekmektedir. Bülent Erkmen’in farklı yayınevleri için tasarladığı 6 kitap kapağının uzlaşımsal anlamı değerlendirilerek tasarımlardaki hikaye ve simgesel bağlar derlenmiş çalışmanın ana duygusu bu yöntemle açığa çıkartılmaya çalışılmıştır. Çalışmada betimsel analiz yöntemlerinden literatür tarama, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ve Erwin Panofsky’nin “İkonografik ve İkonolojik Sanat Eleştirisi” yöntemlerinden biri olan İkincil veya uzlaşımsal anlam (İkonografik İnceleme) yöntemi kullanılmıştır. Erkmen 10 yıllık dönem içerisinde yaptığı kitap kapağı tasarımlarında yazarların anlatısına bağlı kalarak kitabın ana duygusunu tasarımında yansıtmaya çalışmıştır. Dönemin sosyolojik yapısına uygun özgün çizgisel bir yöntem uygulayan Erkmen, simgesel bağları sanatıyla bir bütünlük teşkil edecek şekilde uygulamıştır. Erkmen diğer yönüyle kitap kapağında içerikteki hikayeden işaretler sunan tasarımlarla dikkat çekmektedir. Yapılan çözümlemede Erkmen’in alegorileri kullanışının rastlantı olmadığı, sanatıyla bir bütünlük sergilediği sonucunu ortaya koymuştur.