ALTAI SHAMANISM IN THE WORKS OF ALTAY PAINTER ÇOROS-GURKIN

Abstract

Tarihi çok eskilere dayanan ve birçok bilim adamı tarafından Türklerin en eski yurtlarından biri olarak kabul edilen Altaylar günümüzde birkaç devletin sınırları içerisinde yer almaktadır. Bu devletler içerisinde Altay coğrafyasının en büyük bölümüne sahip olanı Rusya’dır. Rusya sınırları içerisinde kalan kısımları da kendi içerisinde iki bölgeye ayrılmıştır. Bunlardan birinci bölge doğrudan Rusya toprağıdır ve Altay Bölgesi olarak adlandırılır. İkinci bölge ise Rusya’ya bağlı özerk bir cumhuriyettir ve Altay Cumhuriyeti olarak adlandırılmıştır. Altayların başka bir parçası Kazakistan’ın kuzeydoğu sınırları içerisinde kalır ve burası Kazakistan Altayları olarak adlandırılır. Diğer bir kısmı Doğu Türkistan’ın en kuzey sınırları içerisinde kalır. Son olarak Altayların önemli bir kısmı da günümüz Moğolistan sınırları içerisinde kalmaktadır. Günümüzde Altay Türkleri dediğimiz zaman ise özellikle Altay Cumhuriyeti’nde yaşayan Türk nüfus aklımıza gelir. Grigoriy İvanoviç Çoros-Gurkin de günümüz Altay Cumhuriyeti sınırları içerisinde doğmuş bir Altay Türkü’dür ve iyi bir ressamdır. Çoros-Gurkin, Altay Türklerinin Çoros boyuna mensuptur. İlköğrenimini Altay’da yaptıktan sonra San-Petersburg’a giderek orada resim dersi almış, iyi bir ressam olarak Altay’a geri dönmüştür. Doğup büyüdüğü Altayları çok seven Çoros-Gurkin, geri döndükten sonra bütün ömrünü Altay Türklerinin ve Altay’ın ilerlemesi, gelişmesi, yüksek medeniyet seviyesine çıkması için harcamıştır. O, öncelikle bir sanat okulu açmayı planlamış, bu sanat okulu vasıtasıyla Altay Türk’ü gençlerin iyi bir eğitim alması, aydın birer birey olmaları yönünde çaba harcamıştır. Diğer taraftan Altayların bağımsızlığı uğruna da birçok mücadele vermiştir. Altayların bağımsızlığı konusunda hem siyasi hem de kültürel alanda faaliyet göstermiştir. 1917-1919 yıllarında Dağlık Altay Duması’nın liderliğini yapmış, Altay’ın bağımsız bir cumhuriyet ve Altay Türklerinin de herkesle eşit haklara sahip olabilmesi için çalışmalar yürütmüştür. Kültürel alanda ise çalışmalarına özgür ve bağımsız bir Altay temasını yerleştirmeye çalışmıştır. Han-Altay isimli tablosu onun bu konudaki en önemli çalışmalarındandır. Vatanı uğruna yaptığı mücadeleler sonucunda Sovyet iktidarı tarafından önce hapse atılmış daha sonra da katledilmiştir. Çoros-Gurkin, hayatı boyunca Altayların doğası, coğrafyası, tarihi, kültürü, inançları hakkında birçok resim ortaya koymuştur. Resimlerinin, tablolarının, çizimlerinin ve diğer eserlerinin toplam sayısı beş bini bulmaktadır. Halkın inanç dünyasıyla ilgili en çok Şamanizm konusunu içeren resim ve tablolar yapmıştır. Ressamın Altay Şamanizmi konusunda yaptığı eserler büyük oranda gözlemlerine dayanmaktaydı. Bu konuyu işlerken Altay coğrafyasındaki tarihi eserlerden olabildiğince faydalanmıştır. Kaya resimleri başta olmak üzere, Şamanizm’le ilgili birçok tarihi eseri gidip görmüş ve resimlerine konu edinmiştir. Çoros-Gurkin, Şamanizm temalı konuları işlerken Şamanlarla da görüşmüş, onların verdiği bilgileri görsel ortama aktarmaya çalışmıştır. Kendi dönemindeki şamanlarla görüşmesi ve bilgi toplaması, sonrasında ise bu bilgileri eserlerinde kaydetmesi, o dönemdeki Şamanlar hakkında ve Şamanların yaptığı faaliyetler hakkında doğrudan bilgi edinmemizi sağlamaktadır. Bu bilgileri aktarırken zaman zaman yazıyı da kullanmış, yaptığı resimlerin belli kısımlarına açıklamalar yazmıştır. Bu yüzden onun eserleri Altay Şamanizmi konusunda kaynak niteliği taşımaktadır.