Acceptance and Commitment Therapy and Psychological Flexibility: A Review Study

Abstract

Bu çalışma ile Kabul ve Kararlılık Terapisi ve psikolojik esneklik ile ilgili Türkiye’de yapılan araştırmaların sistematik analizi hedeflenmiştir. Bu amaçla araştırmacılar tarafından belirlenen anahtar sözcükler, dahil etme ve hariç tutma kriterleri kullanılarak Ulusal Tez Merkezi, Google Scholar, ULAKBİM, Dergipark veri tabanlarından ulaşılan 16 tam metin makale, 21 yüksek lisans, 11 doktora ve 5 tıpta uzmanlık tezi olmak üzere toplam 53 araştırma analize tabi tutulmuştur. Elde edilen bulgulara göre incelenen araştırmaların ağırlıklı olarak tezlerden ve ilişkisel çalışmalardan, örneklemlerin ise yetişkinler ve herhangi bir klinik tanısı bulunmayan bireylerden oluştuğu görülmektedir Kabul ve Kararlılık Terapisi ve psikolojik esneklik ile ilişkisi incelenen araştırmalar içerisinde en fazla ele alınan kavramlar; farkındalık, depresyon, anksiyete, madde kullanımı/bağımlılığı, şema, psikolojik iyi oluş olarak belirlenmiştir. Bulgulara göre psikolojik esneklik; anksiyete, anlam arayışı, duygulardan kaçınma, inkâr, ruminasyon, tükenmişlik, sınav kaygısı, belirsizliğe tahammülsüzlük, aleksitimi, Covid-19 kaygısı ile negatif; yaşam anlamının varlığı, yeterlik algısı, evlilik uyumu, mesleki doyum, psikolojik iyi oluş, otantiklik, yaşam doyumu, uyku kalitesi ile pozitif ilişkilidir. Ayrıca psikolojik esneklik kavramıyla ilgili çalışmalarda ilişkisel, Kabul ve Kararlılık Terapisi ile ilgili çalışmalarda ise deneysel araştırmalar ön planda yer almaktadır. Bulgular doğrultusunda Kabul ve Kararlılık Terapisinin sağaltıcı ve psikolojik esnekliğin ruh sağlığı için koruyucu bir faktör olduğu belirlenmiştir.