A Discussion of Meštrović’s Indians in the City of Chicago

Abstract

Kao dio rasprave formirane oko pokreta Black Lives Matter 2021. godine osnovana je inicijativa Chicago Monuments Project sa zadatkom propitivanja značenja umjetnosti u javnom prostoru, njezine uloge, poruke, forme i medija. Rasprava je zatvorena u ljeto 2022. godine, a dijelom se ticala ideološke pozadine para skulptura Indijanaca Ivana Meštrovića, oblikovanih u New Yorku i Zagrebu 1926. i 1927., a postavljenih 1928. godine u javni prostor grada Chicaga. U medijima su dominirale izjave Dalibora Prančevića i Barbare Vujanović, poznavatelja Meštrovićeva opusa i moderne skulpture u Hrvatskoj, koji su Indijance “branili” s obzirom na njihove formalne kvalitete te bivanje dijelom hrvatske nacionalne umjetnosti, vezujući ih i za širi urbanistički kontekst Chicaga te sagledavajući uvjete i okolnosti njihova postavljanja u javni prostor toga grada, a s druge su strane Nikola Vukobratović i Ivana Hanaček temi pristupali iz vizure postkolonijalnih studija, prema kojoj promicanje narativa o nadmoći i moralnoj superiornosti bijele rase podrazumijeva predstavljanje netočnih i/ili ponižavajućih karakterizacija Indijanaca. Ponajprije je rasprava vođena o tome predstavljaju li Indijanci selektivan i jednostrani pogled na američku povijest te prikazuju li karikaturalno i stereotipno američke starosjedioce, u napetosti između dva suprotstavljena mišljenja stručnjaka i javnosti. Postkolonijalna teorija u središtu svog interesa ima odnos kolonizatora i koloniziranog, kolonijalnog i postkolonijalnog u prošlosti i sadašnjosti, a u slučaju Indijanaca rasprava se ticala homogeniziranih stereotipnih predodžaba o drugima i suptilne konstrukcije subjekata iz skupine antitetično postavljene spram dominantnih pozicija, o kojoj se konstruiraju stereotipi i koje se tim stereotipima poima. Problemski fokus ovog rada je usporedna analiza recepcije skulptura od njihova nastanka do danas.