50-70 yaş arası kişilerin kolorektal kanser risk faktörleri ve erken tanısına yönelik bilgi tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi

Abstract

AMAÇ: Bu çalışmada Pamukkale üniversitesi hastanesi genel cerrahi polikliniğine başvuran 50-70 yaş arası kişilerin kolorektal kanser (KRK) belirti ve risk faktörlerine yönelik bilgilerini ve kolorektal kanser tarama testlerine yönelik bilgi, tutum ve davranışlarını değerlendirmek amaçlanmaktadır. GEREÇ ve YÖNTEM: Tanımlayıcı kesitsel tipte çalışma Ocak-Şubat 2021 tarihleri arasında genel cerrahi polikliniğine başvuran 50-70 yaş arası kişilerde yapıldı. Çalışmaya gönüllü katılan hastalara literatür taraması sonucunda oluşturulan kolorektal kanser tarama testleri, yapılma yerleri, yaptırma durumları, belirti ve risk faktörlerine yönelik sorulardan oluşan 38 maddelik anket formu yüz yüze görüşme tekniğiyle uygulandı. İstatistiksel olarak elde edilen veriler SPSS 21 programı kullanılarak analiz edildi. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistiksel yöntemler kullanıldı. Gruplar arasındaki ilişki ki-kare testi ile analiz edildi. İstatistiksel anlamlılık değeri p<0,05 olarak kabul edildi BULGULAR: Çalışmaya 104 kişi dahil edildi ve bunların yaş ortalaması 56,65±6,42 ve %70,2’si (n=71) kadındı. Katılımcılar tarafından KRK için en sık bilinen belirtiler %29,8 (n=31) ile rektal kanama, %26,9 (n=28) ile kabızlık iken, en sık bilinen risk faktörleri %36,5 (n=38) ailede kanser öyküsü ve %21,2 (n=22) ileri yaş olarak saptandı. Ayrıca katılımcıların sadece %38,5’i (n=40) kolonoskopiyi, %27,9’u (n=29) GGK testini biliyordu. Yine katılımcıların sadece %19,2’sinin (n=20) GGK testini, %8,7’sinin (n=9) kolonoskopi yaptırdığı tespit edildi. GGK testini yaptırmayanların ise %38,5’nin (n=40) GGK testi ilgili bilgisi olmadığı ve %15,4’ü (n=16) hekim tarafından önerilmediği için yaptırmadığını bulundu. SONUÇ: Bu çalışma, araştırmaya katılan kişilerde KRK ve KRK tarama yöntemleri hakkında bilgi düzeyinin ve yaptırma oranının yetersiz olduğunu göstermektedir. Bu konudaki farkındalığı artırmak için çeşitli stratejilerin geliştirilmesine ihtiyaç vardır. ANAHTAR KELİMELER: Kolorektal kanser, risk, tarama testleri, bilgi, tutum EVALUATION OF KNOWLEDGE, ATTITUDE AND BEHAVIOR FOR THE COLORECTAL CANCER RISK FACTORS and EARLY DIAGNOSIS in PERSONS BETWEEN 50-70 YEARS KNOWLEDGE, ATTİTUDE and BEHAVİOR İN COLORECTAL CANCER Abstract OBJECTIVE: Objectıve: This study aimed to evaluate the knowledge about colorectal cancer (CRC) symptoms and risk factors, attitudes and behaviors towards colorectal cancer screening tests of people aged 50-70 who reffered to Pamukkale University Hospital general surgery outpatient clinic. Materıal and methods: A descriptive cross-sectional study was conducted on people aged 50-70 years who reffered to the general surgery outpatient clinic between January and February 2021. A 38-item questionnaire consisting of questions about colorectal cancer screening tests, application locations, conditions, symptoms and risk factors, which was created as a result of the literature review, was applied to the patients who participated in the study voluntarily using the face-to-face interview technique. Data obtained were analyzed statistically using SPSS 21 software. Descriptive statistical methods were used to evaluate the data. The relations amongst groups were analyzed by chi-square tests. Statistical significance level accepted was to be p <0.05. Results: 104 people were included in the study and their mean age was 56.65±6.42 and 70.2% (n=71) of them were women. The most common symptoms for CRC by the participants were rectal bleeding with 29.8% (n=31), constipation with 26.9% (n=28), while the most common risk factors were 36.5% (n=38) a family history of cancer and 21.2% (n=22) of advanced age. In addition, only 38.5% (n=40) of the participants knew about colonoscopy, 27.9% (n=29) of them knew the fecal occult blood testing (FOBT). Again, it was found that only 19.2% (n=20) of the participants had the FOBT and 8.7% (n=9) had a colonoscopy. It was seen that 38.5% (n=40) of those, who did not have FOBT, did not have knowledge about the FOBT and 15.4% (n=16) did not have it because it was not recommended by the physician. Conclusıon: This study shows that the level of knowledge about CRC and CRC screening methods and the rate of getting it done is insufficient for the participants. Various strategies are needed to increase awareness on this issue. This study aimed to evaluate the knowledge about colorectal cancer (CRC) symptoms and risk factors, attitudes and behaviors towards colorectal cancer screening tests of people aged 50-70 who reffered to Pamukkale University Hospital general surgery outpatient clinic. KEY WORDS: Colorectal cancer, risk, screening tests, knowledge, attitude