120. ÖLÜM YILDÖNÜMÜNDE AYDIN VİLAYETİ MÜZE-İ HÜMAYUN MÜDÜR VEKİLİ DÉMOSTHÈNES BALTAZZI VE MENDERES MAGNESİASI’NDAKİ ÇALIŞMALARI (1887, 1890)

Abstract

18. ve 19. yuzyilda, Anadolu’da yurutulen arkeolojik calismalar hiz kazanmistir. Bu calismalar agirlikli olarak Avrupali arastirmacilar tarafindan gerceklestirilmistir. Bu calismalarin yani sira kisitli sayida da olsa Anadolu’da yurutulen arkeolojik calismalar, Osmanli Hukumeti adina Muze-i Humayun tarafindan gerceklestirilmistir. Kuskusuz bu calismalar, Turk Arkeolojisinin temellerini atmistir. Bu calismalarda gorev alan ve Muze-i Humayun’un mudurlugunu yapmis olan Osman Hamdi Bey basta olmak uzere, Halil Edhem Bey, Theodoros Makridi gibi isimler ise calismalarda one cikan isimler olarak tarihteki hakli yerlerini almistir. Bu isimlerin yani sira onlardan cok daha az bilinen bir isim vardir ki, konuyla ilgili calismalarin cok azinin icerisinde, sadece ismi ile anilmaktadir. Bu kisi, Muze-i Humayun adina, ozellikle 1880-1895 yillari arasinda Anadolu’da yapilan bircok arkeolojik calismaya imza atmis, onemli kesiflerde bulunmus, Muze-i Humayun’a bircok eser kazandirmis, bir arkeoloji asigi olan Demosthenes Baltazzi (1836-1896)’dir. Levantin kokenli unlu Baltazzi Ailesi’nin bir mensubu olan Demosthenes, 1880 yilindan itibaren 1892 yilina kadar Aydin Vilayeti Asar-i Atika Mudur Vekili olarak gorev yapmistir. 1892 yilindan itibaren ise merkezde, Istanbul’da, Muze-i Humayun Muhafizligi (Uzman) gorevini yurutmustur. Baltazzi’nin kazi komiseri olarak katildigi ve Avrupali arastirmacilar tarafindan yurutulen calismalar disinda, literaturde bilinen ve bizzat kendisinin yuruttugu Hypaipa (Odemis) veya Osman Hamdi Bey’in yardimcisi olarak katildigi Sayda kazilari disinda, bugunku Aydin ili Germencik ilcesi sinirlari icerisinde kalan Menderes Magnesiasi’nda iki farkli sezonda (1887,1890) arkeolojik kazilar yapmistir. Asagidaki calisma icerisinde bugune kadar Baltazzi ile ilgili yayimlanmamis tum bilgiler bir araya getirilerek Baltazzi’nin bir kronigi olusturulmaya calisilmistir. Ayrica, Anadolu Arkeolojisi icin oldukca onemli ve ama bir o kadar da perde arkasinda kalmis bu onemli figurun Magnesia’da yuruttugu calismalar ile ortaya cikardigi eserler ilk kez bu yayin icerisinde bir araya getirilerek tanitilmaya calisilmistir.