اثر کاربرد تیمارهای کودی بر عملکرد کمی و کیفی ارقام کنجد (Sesamum indicum L.) در شرایط آب و هوایی کرمان

Abstract

جهت ارزیابی تأثیر کودهای دامی و شیمیایی بر عملکرد، صفات کمی و کیفی ارقام کنجد، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در کرمان در سال زراعی90-1389 اجرا گردید. تیمارهای کودی شامل شاهد، 30 تن و 60 تن کود دامی درهکتار، 100 کیلوگرم نیتروژن براساس اوره+200 کیلوگرم فسفر براساس سوپرفسفات و 200 کیلوگرم نیتروژن براساس اوره+300 کیلوگرم فسفر براساس سوپرفسفات، در کرت‌های اصلی و ارقام جیرفت-13، دشتستان، داراب-1 و داراب-14، در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. صفات مورد ارزیابی شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد کپسول در بوته، تعداد برگ و وزن هزاردانه، میزان کلروفیل، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد و عملکرد روغن بود. اثر کود بر تمام صفات به‌جز وزن هزاردانه و شاخص برداشت معنی‌دار بود. در بین ارقام نیز از نظر تمام صفات به‌جز شاخص کلروفیل و شاخص برداشت اختلاف معنی‌دار مشاهده گردید. برهمکنش کود×رقم تنها بر تعداد برگ، وزن هزاردانه و شاخص برداشت معنی‌دار نبود. نتایج نشان‌دهنده‌ی واکنش متفاوت ارقام نسبت به تیمارهای کودی بود. بیشترین عملکرد دانه و روغن در تیمار سطح اول کود شیمیایی و رقم داراب-14 (به‌ترتیب با 1938 و 1131 کیلوگرم در هکتار) و کمترین مقدار برای همین رقم در تیمار شاهد (به‌ترتیب با 787 و 468 کیلوگرم در هکتار) حاصل گردید. در مقایسه با شاهد، رقم جیرفت-13 نسبت به انواع و سطوح کودی (به‌جز تیمار 30 تن کود دامی) واکنش نشان نداد، بنابراین رقمی با کودپذیری کم می‌باشد. دشتستان تنها در میزان کاربرد بالای کودهای شیمیایی اختلاف معنی‌داری با شاهد داشت، در مقابل رقم داراب-14 به سطوح پایین کودهای دامی و شیمیایی واکنش بهتری نشان داد. داراب-1 پاسخ معنی‌داری به میزان و نوع کود نشان نداد اما در این رقم کاربرد کود تفاوت معنی‌داری با شاهد داشت. باتوجه به پاسخ مناسب تمام ارقام به تیمار 30 تن کود دامی و عدم وجود اختلاف معنی‌دار با تیمارهای کود شیمیایی و در جهت کاهش مشکلات زیست‌محیطی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی، این تیمار قابل توصیه است. همچنین باتوجه به واکنش متفاوت ارقام به تیمارهای کودی تحقیقات بیشتر در زمینه نیازهای تغذیه‌ای ارقام مورد بررسی، ضروری به‌نظر می‌رسد.