ارزیابی تحمل به شوری در نسل پنجم (M5) لاینهای گندم نان با استفاده از روشهای بایپلات و تجزیه عاملی

Abstract

شوری خاک یکی از تنش­های غیر زیستی مؤثر بر رشد محصولاتو بهره­وری آن‌ها است. تکنیک­ های غربال­گری مؤثری برای تحمل به شوری وجود دارد که برای افزایش عملکرد واریته ­های گندم مفید می­باشند. هدف از این مطالعه ارزیابی نسل پنجم لاین­های گندم نان، با کمک اثر متقابل بین صفات در دو شرایط بدون تنش و تنش شوری جهت شناسایی صفات و لاین­های مفید در برنامه اصلاحی نسل ششم بود. پانزده لاین انتخابی از نسل چهارم به همراه دو ژنوتیپ والدی آن‌ها (ارگ و بم) و دو ژنوتیپ تولیدشده منطقه یزد (سیوند و نارین)در دو شرایط بدون تنش (2 دسی زیمنس بر متر) و تنش شوری (10 دسی زیمنس بر متر) و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی مرکز ملی تحقیقات شوری یزد کشت گردید. داده ­های مورفوفیزیولوژیکیبه‌دست‌آمده با استفاده ازتجزیه عامل ­ها و بای­ پلات ژنوتیپ×صفت(G×T)مبتنی بر مدل رگرسیونی تجزیه گردیدند. بردارهای موجود در بای­ پلات نشان دادند که ارتباط مثبت و قوی بین دو صفت عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و کلروفیل برگ با عملکرد دانه در شرایط تنش شوری وجود دارد و تجزیه عامل­ ها نیز این نتیجه را تائید کرد. به نظر می­رسد. دو صفت عملکرد بیولوژیک و محتوی کلروفیل برگ می­تواند معیاری جهت بهبود عملکرد دانه در برنامه­ های اصلاحیبه‌ویژه در شرایط تنش شوری باشد. نمودار سه‌بعدی لاین­ ها بر مبنای شاخص­ تحمل به تنش (STI) و عملکرد دانه در شرایط عدم تنش و تنش شوری نیز نشان داد که لاین­های 1، 2و 8 از عملکرد بالایی در هر دو شرایط برخوردار بودند و به‌عنوان متحمل­ترین لاین­ها نسبت به تنش شوری انتخاب شدند.این مطالعه نشان می­دهد که بای­ پلات G×T ابزاری مفید جهت ارزیابی بصری لاین­ها برتر، صفات و گروه­بندی آن‌ها با دیگر تکنیک­های آماری است.