تحلیل وضعیت اکسایش- کاهش و روند تحول خاکهای شالیزار در یک توپوسکوئنس

Abstract

پتانسیل اکسایش و کاهش یکی از مهمترین عوامل در تعیین ویژگی‎های شیمیایی خاک‎های غرقاب بوده و تأثیر زیادی بر میزان فعالیت و جذب عناصر غذایی دارد. شرایط احیاء در خاک‎های خیس غیراشباع، مجموعه‎ای از تغییرات شیمیایی و الکتروشیمیایی ایجاد می‎کند. منطقه مورد مطالعه با وسعت حدود 40 هزار هکتار در استان گیلان واقع شده است. تغییرات مورفولوژیکی، فیزیکوشیمیایی قابل توجهی در اثر شرایط اکسایش و کاهش در خاکرخ‎های مورد مطالعه ایجاد شده است. برای این منظور پتانسیل اکسایش- کاهش، اشکال مختلف آهن از جمله آهن محلول، بلورین، بی‎شکل و کل در خاکرخ‎های واقع در واحدهای مختلف فیزیوگرافی مورد بررسی قرار گرفت. آهن بی‎شکل در افق‎های سطحی همه خاک‎ها با مقدار متوسط 3/24 گرم بر کیلوگرم نسبت به عمق بیشتر بوده که با مقدار ماده ‎آلی همبستگی مثبت داشت. هوادیدگی بیشتر در سطح، شرایط اکسیداسیون و احیاء و ماده آلی زیاد مانع از تبلور آهن بی‎شکل شده است. مقادیر کمتر پتانسیل اکسایش- کاهش با میانگین 7/145 میلی‎ولت و rH با متوسط 6/19 در خاک اراضی پست و ساحلی دلالت بر شرایط احیاء شدید در این خاک‎ها دارد. بررسی اختلاف آهن آزاد و بی‎شکل و نسبت آنها نشان ‎دهنده مقادیر کمتر آهن متبلور با میانگین 8/6 گرم بر کیلوگرم در خاک‎های اراضی پست و ساحلی بوده و دلالت بر تحول کمتر خاک‎های واقع در این واحدها به دلیل بالا بودن سطح آب زیرزمینی و نوسان آن نسبت به خاک‎های اراضی واحدهای فلات‎ها و تراس‎های فوقانی و آبرفت‎های رودخانه‎ای با مقدار متوسط آهن متبلور 8/15 گرم بر کیلوگرم دارد. همچنین مقایسه میانگین مقادیر شکل‎های مختلف آهن با استفاده از آزمون LSD اختلاف معنی‎دار در واحدهای فیزیوگرافی را نشان داد.