“Меърожнома” асарининг туркий тилдаги таржимаси

Жахонгир Турдиев

doi:10.47689/2181-1415-vol1-iss1/s-pp240-245

Abstract

Мазкур мақолада меърож воқеаси ёритилган асарлардан бири “Меърожнома”нинг туркий тилдаги таржимаси илмий жиҳатдан тадқиқ этилди. Меърож ислом тарихида юз берган машҳур воқеалардан бўлиб, мумтоз шарқ адабиётида алоҳида эътибор қаратилган мавзулардандир. Адабиётда “Меърож” билан бир қаторда “Исро” сўзи қўлланилади. “Исро” Аллоҳ таоло Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни кечанинг бир бўлагида Маккадаги Масжидул Ҳаромдан Қуддусдаги Масжидул Ақсога сайр қилдиришидир. “Меърож” Аллоҳ таоло сўнгги пайғамбари Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни Қуддуси шарифдан юқорига яъни, Ўзининг ҳузурига кўтаришидир. Шу ҳодисага бағишлаб ёзилган асарлар “Меърожнома” деб аталади. Бунинг сингари асарлар дастлаб араб адабиётида яратилди. Кейинчалик форс ва туркий адабиётда ҳам “Меърожнома”лар мустақил асар сифатида шакллана борди. Шунингдек, ушбу асарнинг туркий таржималари ҳам пайдо бўла бошлади. Илмий мақоламизда туркий тилга таржима қилинган “Меърожнома” асарининг мантшунослик тадқиқи ҳам ёритилди. Мазкур мақолада меърож воқеаси ёритилган асарлардан бири “Меърожнома”нинг туркий тилдаги таржимаси илмий жиҳатдан тадқиқ этилди. Меърож ислом тарихида юз берган машҳур воқеалардан бўлиб, мумтоз шарқ адабиётида алоҳида эътибор қаратилган мавзулардандир. Адабиётда “Меърож” билан бир қаторда “Исро” сўзи қўлланилади. “Исро” Аллоҳ таоло Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни кечанинг бир бўлагида Маккадаги Масжидул Ҳаромдан Қуддусдаги Масжидул Ақсога сайр қилдиришидир. “Меърож” Аллоҳ таоло сўнгги пайғамбари Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни Қуддуси шарифдан юқорига яъни, Ўзининг ҳузурига кўтаришидир. Шу ҳодисага бағишлаб ёзилган асарлар “Меърожнома” деб аталади. Бунинг сингари асарлар дастлаб араб адабиётида яратилди. Кейинчалик форс ва туркий адабиётда ҳам “Меърожнома”лар мустақил асар сифатида шакллана борди. Шунингдек, ушбу асарнинг туркий таржималари ҳам пайдо бўла бошлади. Илмий мақоламизда туркий тилга таржима қилинган “Меърожнома” асарининг мантшунослик тадқиқи ҳам ёритилди.

Highlights

This article analyzes from a scientific point of view the Turkic translation of Mirajnama, one of the works devoted to the history of Miraj
Турколог Я.Экманн “Меърожнома”да тилга олинган “Наҳжу-л-фародис” тили форсча эканлигини тахмин қилган ва қуйидаги фикрларни билдирган: “Мен бу ерда баҳс мавзуси бўлган “Наҳжу-л-фародис”ни икки нуқтага асосланиб форсчаэканлигини тахмин қилмоқчиман: 1) Паве де Куртейл томонида нашр қилинган “Мерожнома”да асар номининг биринчи қисми ҳаракатли бўлиб ‫نهج‬ наҳаж шаклида берилганки, бу – Vullers луғатига кўра – сўзнинг форсча талаффузидир; 2) “Меърожнома”да асл меърож фаслидан кейин жаннат ва дўзах саёҳати бўлимининг бошида (25.б.), İmam Bağavï rahmatu’llahi ‘alayhi Masabih atlïk kitabïnda bü hädisni keltirmiš türür жумласидан сўнгра арабча ҳадис ўрнига “farsi bitildi” (“форсча ёзилди”) қайди, шундан сўнг эса ҳадиснинг туркий таржимаси бордир. (Бу таржимадан ҳам “Мерожнома”да ҳам “Наҳжу-л-фародис”нинг II боб 7 бўлимининг бошида келтирилган ҳадиснинг айнан эканлиги англашилади.)
Бадиий, диний, илмий мавзуларни ўзида жамлаган “Меърожнома” муқаддимасида келган жумлалар ҳамда асар матнининг ниҳоятда содда ва халқчил тилда битилганлиги асарни туркий тилга ўгирилиш сабабини кўрсатади

Summary

Introduction

This article analyzes from a scientific point of view the Turkic translation of Mirajnama, one of the works devoted to the history of Miraj. Илмий мақоламизда туркий тилга таржима қилинган “Меърожнома” асарининг мантшунослик тадқиқи ҳам ёритилди. В нашей научной статье также рассматривается текстологическое исследование произведения «Мираджнама», переведенного на тюркский язык.”.

Results

Conclusion