ارزیابی پویایی لرزهزمینساختی در کمربند چینخورده و رانده زاگرس به کمک نسبت نرخ گشتاور لرزهای به نرخ گشتاور ژئودتیک

Abstract

در این پژوهش با تلفیق بررسی­های ژئودتیک و لرزه‌ای در سامانه­های دگرریختی، تصویری بهتر از پهنه در حال تکامل کمربند چین‌خورده و رانده زاگرس ارائه شده است. در زاگرس بخشی از کل انرژی ناشی از همگرایی مایل صفحه عربی- اوراسیا در زمین‌لرزه­ها آزاد می­شود، بخشی به‌صورت انرژی پتانسیل در گسل­ها ذخیره و بخش دیگر نیز به‌صورت دگرشکلی­های داخلی و خزش مصرف می­شود. برآورد نرخ گشتاور روش نوینی است که به بررسی نرخ فعالیت زمین­ساختی در مناطق مختلف می­پردازد. نرخ گشتاور ژئودتیک بر اساس اطلاعات به‌دست­آمده از شبکه جی‌پی‌اس و نرخ گشتاور لرزه‌ای بر اساس زمین‌لرزه­های تاریخی و دستگاهی برآورد شده است. بیشترین نرخ گشتاور محاسبه­شده در کل زاگرس، نرخ گشتاور ژئودتیک است که تقریبا معادل Nm/yr 1019 × 441/7 است. نرخ گشتاور لرزه‌ای زاگرس در حدود Nm/yr 1018 × 438/3 تخمین زده شده است. نسبت نرخ گشتاور لرزه‌ای به گشتاور ژئودتیک در کل منطقه زاگرس معادل 0429/0 است که نشان می­دهد تغییر شکل بی‌لرزه در کل منطقه زاگرس غالب است و نقش بیشتری نسبت به تغییر شکل لرزه‌ای دارد. این موضوع احتمالا مربوط به تأثیر لایه­های شکل­پذیر زیرین هرمز و سایر سطوح جدایش میانی است. با مقایسه نرخ گشتاورهای لرزه‌ای و ژئودتیک در بخش­های مختلف زاگرس و با توجه به آزاد شدن مقدار بیشتر انرژی لرزه‎ای در شمال و شمال باختر، به نظر می­رسد خطرناک­ترین بخش پهنه زاگرس از لحاظ پتانسیل لرزه‌خیزی، جنوب و جنوب خاور ‎یعنی بخش­هایی از فارس و بندرعباس و بخش­هایی از زیرپهنه خوزستان باشد. مقایسه نتایج هر روش با روش­های دیگر، می­تواند دیدگاهی نو در پهنه دگرشکلی در حال تکامل لرزه­زمین‌ساخت زاگرس ایجاد کند.