مطالعه منشأ کانسار فلوریت قهرآباد با استفاده از سیالات درگیر، جنوب شرق سقز، استان کردستان

Abstract

کانسار فلوریت قهرآباد در 57 کیلومتری جنوب‌شرق شهرستان سقز، در استان کردستان واقع شده است. این نهشته به‌صورت عدسی‌های پراکنده، رگه ای، رگه‌چه‌ای و شکافه پرکن در سنگ‌ میزبان‌های کربناتی- دولومیتی معادل سازند الیکا به سن تریاس رخ‌داده است. در این منطقه، روند گسل‌ها تقریبا عمود بر روند اصلی گسل‌های زاگرس و شیب آن‌ها تقریبا عمودی است و کانی سازی در زون برشی این گسل‌ها روی داده است. کانی‌های اصلی ذخیره شامل فلوریت (با رنگ‌های بنفش، سبز و بی‌رنگ) و گانگ‌ها، کوارتز، کلسیت، باریت و دولومیت هستند. انواع سیالات درگیر دو فازی L+V، سیالات سه فازیH2O+ (CO2)L + (CO2)V و L+V+S و حتی چهار فازی L+V+S1+S2 در نمونه‌ها دیده شده است. پدیده‌هایی مثل بلور منفی، سوزنی‌شدن و دم بریدگی نیز در سیالات درگیر دیده شده است. دماهای همگن‌شدن سیالات درگیر اولیه و ثانویه کاذب در فلوریت‌ها از °C155 تا °C245 با میانگین °C187 به‌دست آمد. در اغلب سیالات درگیر، فاز گاز به مایع در طی همگن‌شدن تبدیل شد. درجه پرشدگی اغلب سیالات درگیر بیش از 90 درصد بوده است. با استفاده از روش سرمایش، کمترین و بیشترین دمای یوتکتیک در نمونه‌ها، به‌ترتیب 1/23- و 18- با میانگین °C7/20- است که میزان شوری معادل درصد وزنی معادل نمک طعام حداکثر 8/30 درصد در سیستم H2O-CO2-NaCl محاسبه شده است. اثر برنولی در این ذخیره به‌وقوع پیوسته است و چهار فرآیند اختلاط با دمای ثابت، جوشش، رقیق‌شدن با آب‌های سطحی و کاهش فشار در کانی سازی دخالت داشته اند. در نهایت می توان نتیجه گرفت که ذخیره فلوریت قهرآباد محصول فعالیت هیدروترمال از نوع اپی ترمال است و سیالات کانی‌ساز دارای منشأ حوضه‌ای هستند که به هنگام مخلوط شدن با آب سطحی کانسار ته‌نشین شده است.