مطالعه رفتار عناصر نادر خاکی، سیالات درگیر و ایزوتوپ های پایدار اکسیژن و گوگرد در کانسار آهن اسکارنی ظفرآباد، شمال غرب دیواندره، استان کردستان

Abstract

کانسار آهن اسکارنی ظفرآباد در غرب ایران و در حاشیه شمالی زون سنندج- سیرجان، در 12 کیلومتری شمال غربی شهرستان دیواندره واقع شده است. بر اساس مطالعات زمین شناسی سنگهای دگرگونی (کالک شیستی) و آهکی پیکره اصلی سنگهای رخنمون یافته را در منطقه تشکیل می‌دهند. کانسار آهن ظفرآباد یک توده مگنتیتی عدسی شکل و شیب دار است که در همبری سنگهای شیستی و آهکی قرار گرفته است. کانسار بیشتر با واحدهای شیستی در آمیخته است و آمیختگی کمتری با سنگ آهکها دارد. کانه اصلی و با ارزش این کانسار مگنتیت است و هماتیت به صورت ثانویه از اکسیداسیون مگنتیت با مقادیر کمتر ایجاد شده است. بر اساس تجزیه و تحلیل مؤلفه‌های محاسبه‌شده برای عناصر نادر خاکی مانندEu/Eu* ، Ce/Ce* و cn(Pr/Yb) در فاز مگنتیتی این کانسار و دامنه تغییرات مقادیر 18Oδ در این کـانی که بین 93/5- تا 28/0- ‰ می باشد، می توان نتیجه گیری کرد که منشأ این کانسار از سیالهای با منشأ ماگمایی است. این سیال در هنگام مخلوط شدن با آب جوی به تعادل ایزوتوپی مجدد رسیده است. ایـن فرضیـه با محیط برشی تشکـیل کانسـار و تأثیر آبهای جـوی در امتـداد این زون تطـابق کاملی دارد. مقادیر34S δ در پیریت های کانسار ظفرآباد کمتر از ‰ 2 است. بر اساس مطالعات ایزوتوپی گوگرد، مقدار 34SH2Sδ سیال کانه ساز بین ‰ 27/0 تا 98/0 محاسبه شد که نشان گر ماگمایی بودن منشأ گوگرد سیال کانه ساز است. مطالعه سیالات درگیر در کوارتز و کلسیت همراه کانسنگ مگنتیت نشان می دهد که این دسته از سیالات گرمابی در دمای بین 211 تا بیش از oC380، با شوری 8/4 تا 9/49 درصد وزنی معادل NaCl تشکیل شده اند. مطالعات صورت گرفته همگی مؤید حضور دو نوع سیال ماگمایی و جوی در کانه زایی است که نقش آبهای ماگمایی در این بین بارزتر بوده است.