مسألة الإعفاء الضريبي لأراضي الكنائس الأجنبية في القدس العثمانية

Abstract

Kudüs, 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’ne yönelik emperyalist girişimlerin en belirgin hissedildiği şehirdi. Üç semavi dinin kutsal kabul ettiği Kudüs, bu yüzyılda bir kez daha dünyadaki egemenlik mücadelelerinin sembolik alanlarından biri haline dönüştü. Kudüs’teki egemenlik mücadelesinin başlıca araçlarından biri de Osmanlı vatandaşı olmayan gayrimüslimlerce/ecnebilerce kutsal mekânlara yakın yerlerden alınan arazilere inşa edilen kilise ve manastırlardı. Avrupalı devletler, Osmanlı Devleti üzerindeki politik nüfuzu kullanılarak kilise ve manastırlar inşa ettirdiler. Bu kilise ve manastırlar zaman içinde yine aynı nüfuzu kullanarak başka imtiyazlar da elde etmek istediler. Bu imtiyazların başında kilise ve manastırlara ait arazi ve emlâkin vergiden muaf olması gelmektedir. Çalışmada ecnebi kilise ve manastırlarının bu talepleri ve Osmanlı Devleti’nin bu taleplere karşı tutumu incelenmiştir. Çalışmanın temel kaynakları Osmanlı arşivi ile bu konuda yapılan araştırmalardır.