Abstract
پوختە:هۆكارە ئاووهەواییەكان كاریگەرى ڕاستەوخۆیان هەیە لەسەر مرۆڤ و ئاستى حەوانەوەى مرۆڤ، مرۆڤیش كاردانەوەى هەیە بۆ ئاووهەواى دەوروبەرى و خۆى دەگونجێنێت لەگەڵیدا ئەویش لە ڕێگەى شوێنى نیشتەجێبوون و جلوبەرگ و خۆراك وە بە بەكارهێنانى ووزە بۆ گەرمكردن و ساردكردن لە پێناو گەیشتن بە ئاسوودەیى (لە ڕووى جەستەيى و دەروونیەوە). ڕەگەزەكانى ئاووهەوا ( تیشكى خۆرو پلەى گەرمى و شێ و باو دابارین) هەریەكەیان بە ڕێژەى جیاواز كاریگەرییان هەیە لەسەر ئاستى ئارامى و تەندروستى مرۆڤ و حەوانەوەى لە ناوەوەى تەلارەكاندا، گرنگترین دوو ڕەگەزیش كە كاریگەرى ڕاستەوخۆیان هەیە لەسەر حەوانەوەى مرۆڤ پلەى گەرمى و شێیە. بەپێى لێكۆڵینەوەكان سەلمێنراوە كە جیاوازى هەیە لە دیاریكردنى پلەى گەرمى گونجاو بۆ هەستكردنى مرۆڤ بە ئاسودەیى بە پێى هەڵكەوتەى ناوچەكان و بازنەكانى پانى و ئاووهەواى ناوچەكەو نزمترین ئاست بۆ هەستكردنى مرۆڤ بە ئاسودەیى(15-18سᵒ)یەو بەرزترین ئاستیش(25-28سᵒ)یە بە مەرجێك ڕێژەى شێ (%50 ) زیاد نەكات، بە گشتى پلەى گەرمى لە نێوان(18 - 25سᵒ) دادەنرێت بە پلەى گەرمى نموونەیى بۆ حەوانەوەى مرۆڤ . ئاووهەواى ناوچەى لێكۆڵینەوەش بەوە ناسراوە كە جیاوازى گەورە هەیە لە نێوان وەرزێك و وەرزێكى تردا وە مانگێك و مانگێكى تردا وە تەنانەت لە نێوان ڕۆژو شەویشدا كە ئەمەش كاریگەرى جیاوازى دەبێت لەسەر هەستكردنى مرۆڤ بە ئاسودەیى.لەم ڕوانگەیەوە لەم لێكۆڵینەوەیەدا ئەو ماوانەى ساڵ دیارى دەكەین كە مرۆڤ تیایاندا هەست بە ئاسودەیى دەكات و ئەو كاتانەى كە هەست بە بێزارى دەكات بە بەكارهێنانى پێوەرى اولیگاى (Olgyay) بۆ دیاریكردنى ئاستى پێداویستى بەكارهێنانى ووزە بۆ خۆشكردنى ئاووهەواى ناو تەلارەكان لە ناوچەى لێكۆڵینەوەدا كە جێبەجێكراوە لەسەر 6 وێستگە وە دیاریكردنى ماوە گەرم و ساردەكان و چارەسەركردنى بە بەكارهێنانى هۆكارەكانى گەرمكردن و ساردكردنەوە لە پێناو گەیشتن بە ئاسودەیى مرۆڤ.
 المستخلص:تؤثر العناصر المناخية بصورة مباشرة على الإنسان و مستوى راحته، و يستجيب الإنسان للظروف المناخية السائدة و يتكيف معها من خلال ما يقطنه من مسكن و ملابس أو ما يأكله من طعام و ما يستعمله من الطاقة للتدفئة و التبريد ليوفر لنفسه الشعور بالراحة ( بدنيا و نفسيا).لكل من عناصر المناخ ( الأشعاع الشمسى و درجة الحرارة و الرطوبة النسبية و الرياح و التساقط) تأثير معين على مستوى راحة الإنسان فى المبانى، و أهم العنصرين التى تؤثر مباشرة على راحة الإنسان هما الحرارة و الرطوبة النسبية و هذا ما أكدته أبحاث العلمية إن إستجابة الإنسان للأحوال الجوية هى بدرجات متفاوتة و متباينة حسب موقع بالنسبة لدوائر العرض و المناخ، فهى تتباين ما بين (15– 18 م) كحدود دينا و بين ( 25 –28م) كحدود عليا شرط أن لا يزيد الرطوبة النسبية للهواء على ( 50%) و تعتبر درجة الحرارة ما بين ( 18–25م ) هى المثلى عموما لراحة الإنسان.مناخ منطقة الدراسة يتصف بتباين كبير ما بين فصل و آخر و مابين شهر و آخر و كذلك مابين الليل و النهار ما يتأثر بشكل متباين على أحساس الإنسان بالراحة. و من ذلك منظور يمكن أن تحدد الأوقات المريحة و المزعجة التى يشعر بها الأنسان خلال السنة بأستعمال معيار أوليكاى لتقدير الحاجة الى إستعمال الطاقة لتكيف الهواء فى الأبنية فى منطقة الدراسة. طبقت المعيار على ست محطات فى المحافظة ثم تحديد أوقات غير مريحة سواء كانت دافئة أو باردة و معالجتها بوسائل تكييف الهواء للوصول الى مستوى الراحة الحرارية للإنسان.
Highlights
هـۆكارە ئاووهەواییـەكان كاریگـەرى ڕاسـتەوخۆیان هەیـە لەسـەر مـرۆڤ و ئاسـ تی حەوانـەوەى مـرۆڤ ،مرۆڤیـش كاردانـەوەى هەیـە بـۆ ئاووهـەواى دەوروبـەرى و خـۆى دەگونجێنێـت لەگەڵیـدا ئەویـش لـە ڕێگـەى شـوێ غی نیشـتەجێبوون و جلوبـەرگ و خـۆراك وە بـە بەكارهێنـا غ ووزە بـۆگەرمكـردن و سـاردكردن لـە پێنـاوگەیشـ ت غ بـە ئاسـوودەی (لـە ڕووى جەسـتەی و دەروونیـەوە) .ڕەگـەزەكا غ ئاووهـەوا ( تیشـی خـۆرو پلـەى گـەرمی و ژ س و بـاو داباریـن) هەریەكەیـان بـە ڕێـژەى جیـاوازكاریگەرییـان هەیـە لەسـەر ئاسـ تی ئـارامی و تەندروسـ تی مـرۆڤ و حەوانـەوەى لـە نـاوەوەى تەلارەكانـدا ،گرنگ تریـن دوو ڕەگەزیـش كـە كاریگـەرى ڕاسـتەوخۆیان هەیـە لەسـەر حەوانـەوەى مـرۆڤ پلـەى گـەرمی و شـێیە .بەپـێ ی لێكۆڵینـەوەكان سـەلمێ غراوە كـە جیـاوازى هەیـە لـە دیاریكـرد غ پلـەى گـەرمی گونجـاو بـۆ هەسـتكرد غ مـرۆڤ بـە ئاسـودەی بـە پـێ ی هەڵكەوتـەى ناوچـەكان و بازنـەكا غ پا غ و ئاووهەواى ناوچەكەو نزم ترین ئاسـت بۆ هەسـتكرد غ مرۆڤ بە ئاسـودەی (18-15س)oیەو بەرزترین ئاسـتیش(28-25س)oیە بە مەرجێك ڕێـژەى ژ س ( ) 50%زیـاد نـەكات ،بـە گشـ تی پلـەى گـەرمی لـە نێـوان(25 - 18س )oدادەنرێـت بـە پلـەى گـەرمی نموونـەی بـۆ حەوانـەوەى مـرۆڤ ..
ئابیـش بـە زیادكـرد غ خـ ێ رای بـا بەبـڕى (0.5م/چركـە) بـە بەكارهێنـا غ هـۆكارەكا غ سـاردكردنەوە دەگەنـە ئاسـ تی حەوانـەوە ،هەمـوو مانگـەكا غ تـر پێویسـتیان بـە بڕێـك ووزە هەیـە بـۆگەیشـ ت غ بـە ئاسـ تی حەوانـەوە مانگـەكا غ ئـازارو نیسـان و مایـس و ت ژ یـ غی یەكـەم و ت ژ یـ غی دووەم پێویسـتیان ووزەى گەرمكردنە بەبڕى ( ٧5 ،25 ،25 ،٦2.5 ،٩0هەزاریەكەى گەرمی/كاتژم ێ رە)یەك لە دواى یەك وە هەر س مان گی كانوو غ دووەم و شوبات وكانـوو غ یەكـەم كـە پلـەى گـەرمی تیایانـدا زیاتـر دادەبەزێـت و پێویسـ تی بـە ووزەى گەرمكـرد غ زیاتـر دەبێـت لەڕێگـەى هـۆكارەكا غ گەرمكردنـەوە كـە
لەم وێستگەیەدا بوارى حەوانەوە لە شەوو ڕۆژدا بە پێ ی مانگەكان بەم شێوەیەى خوارەوەیە: بـوارى حەوانـەوە لـە ڕۆژدا :پـاش جێبـە ب كـرد غ پیـوەرى أولیـگاى لەسـەر وێسـتگەى دەربەندیخـان وەك لـە خشـتەى ژمـارە ()٦و شـێوەى ( )٦دا دەردەكەوێـت كـە تەنهـا مانـ گی نیسـان دەكەوێتـە بـوارى حەوانـەوەوە ،مانگـەكا غ مایـس و ت ژ یـ غی یەكـەم پێویسـتیان بـە بایـە بـە خـ ێ رای ( 0.5 ،1م/ چركـە) تاوەكـو بگەنـە ئاسـ تی حەوانـەوە .حوزەیـران و تەممـوزو ئـاب و ئەیلـول پێویسـتیان بـە خـ ێ رای بـا هەیـە بـۆ سـاركردنەوە بـە بـڕى ( ،4.5 ،3.5 3.5 ،4م/چركە)یـەك لـە دواى یـەك وە زیادكـرد غ ژ س بـە بـڕى ( 2.٩ ،4 ،4.5 ،3.5گرام/كگـم) یـەك لـە دواى یـەك بـە بەكارهێنـا غ هـۆكارەكا غ ساردكردنەوە .بە ڵ م مانگەكا غ تر پێویستیان بە ووزە هەیە بۆگەرمكردن بە بڕى جیاواز بۆ نموونە :مانگەكا غ ئازارو ت ژ ی غی دووەم كە دەكەونە
Summary
هـۆكارە ئاووهەواییـەكان كاریگـەرى ڕاسـتەوخۆیان هەیـە لەسـەر مـرۆڤ و ئاسـ تی حەوانـەوەى مـرۆڤ ،مرۆڤیـش كاردانـەوەى هەیـە بـۆ ئاووهـەواى دەوروبـەرى و خـۆى دەگونجێنێـت لەگەڵیـدا ئەویـش لـە ڕێگـەى شـوێ غی نیشـتەجێبوون و جلوبـەرگ و خـۆراك وە بـە بەكارهێنـا غ ووزە بـۆگەرمكـردن و سـاردكردن لـە پێنـاوگەیشـ ت غ بـە ئاسـوودەی (لـە ڕووى جەسـتەی و دەروونیـەوە) .ڕەگـەزەكا غ ئاووهـەوا ( تیشـی خـۆرو پلـەى گـەرمی و ژ س و بـاو داباریـن) هەریەكەیـان بـە ڕێـژەى جیـاوازكاریگەرییـان هەیـە لەسـەر ئاسـ تی ئـارامی و تەندروسـ تی مـرۆڤ و حەوانـەوەى لـە نـاوەوەى تەلارەكانـدا ،گرنگ تریـن دوو ڕەگەزیـش كـە كاریگـەرى ڕاسـتەوخۆیان هەیـە لەسـەر حەوانـەوەى مـرۆڤ پلـەى گـەرمی و شـێیە .بەپـێ ی لێكۆڵینـەوەكان سـەلمێ غراوە كـە جیـاوازى هەیـە لـە دیاریكـرد غ پلـەى گـەرمی گونجـاو بـۆ هەسـتكرد غ مـرۆڤ بـە ئاسـودەی بـە پـێ ی هەڵكەوتـەى ناوچـەكان و بازنـەكا غ پا غ و ئاووهەواى ناوچەكەو نزم ترین ئاسـت بۆ هەسـتكرد غ مرۆڤ بە ئاسـودەی (18-15س)oیەو بەرزترین ئاسـتیش(28-25س)oیە بە مەرجێك ڕێـژەى ژ س ( ) 50%زیـاد نـەكات ،بـە گشـ تی پلـەى گـەرمی لـە نێـوان(25 - 18س )oدادەنرێـت بـە پلـەى گـەرمی نموونـەی بـۆ حەوانـەوەى مـرۆڤ ..
Sign-in/Register to view highlights & summary Sign-in/Register to access full text options 
Talk to us
Join us for a 30 min session where you can share your feedback and ask us any queries you have
Schedule a call
