Rational Legislator Research Articles

Nieczytelność oświadczenia o stanie majątkowym jako przesłanka do stwierdzenia jego bezskutecznego złożenia

Declarations of financial interests are considered one of the key elements of the Polish anti-corruption system. Unfortunately, due to the negligence of the legislator, there are often numerous practical problems that control authorities have to deal with. One of them is the illegibility of the submitted declarations, which makes it impossible to verify their content. This is a serious shortcoming that makes it difficult to control persons holding public functions and can be used to circumvent the imposed obligations.This text considers whether, despite the lack of detailed regulations regarding the “style” of completing the declaration of interests, control authorities are forced to accept documents that cannot be verified. In the author’s opinion, the directive of a rational legislator requires just the opposite, in order to ensure the effectiveness of such key provisions from the point of view of democracy as anti-corruption provisions. Refusal to accept the declaration should be made by applying, by analogia legis, the provisions of art. 64. § 2 of the Code of Adminisrative Procedure – by finding a formal deficiency and requesting its correction. The criterion of readability itself should be based on the pattern of the average recipient, developed on the basis of the principles of knowledge, life experience and logical reasoning. This position, supported by case law and general principles of administrative proceedings, allows for the proper functioning of this element of the anti-corruption system, while protecting the rights of the obliged person.

Financial accessibility and crime – Empirical study based on panel data from Chinese cities

PurposeThis paper empirically investigates the relationship between financial availability and crime by measuring it across five dimensions: banking, securities, insurance, private lending and digital inclusive finance.Design/methodology/approachThe study utilizes 2011–2017 data from prefecture-level cities as a representative sample. Moreover, these findings remain robust after addressing endogeneity through the use of the historical distance between cities and the railroad network as an instrumental variable.FindingsThe findings demonstrate a significant negative relationship between financial accessibility and crime rates. Heterogeneity exists in the inhibitory effect of different types of financial accessibility on crime, with banking finance exhibiting a stronger inhibitory effect compared to private lending. Areas affected by natural disasters and infectious diseases exhibit a stronger inhibitory effect of financial accessibility on crime rates, particularly in areas with severe shocks of natural disasters and epidemics. This effect is attributed to the low financing threshold and easy access to private lending, which plays a more effective role than bank finance when people face extreme risks.Practical implicationsThere should be stricter regulations imposed on private lending markets and the introduction of more rational legislation aimed at guiding a healthy development within these markets; such measures serve as effective and complementary means for individuals from all walks of life to access credit financing.Social implicationsThe regulation of financial resources by the government should always prioritize ensuring the accessibility of financial policies to cater to the needs of the majority population.Originality/valueThis study is for the first time in an emerging economy context, the causal relationship between financial accessibility and crime. To provide a more comprehensive measure of financial accessibility in a region, this paper proposes a five-dimensional methodology.

Zagadnienia racjonalnego tworzenia prawa

The article deals with the problems of rational legislation, and falls into three parts.The first part embraces terminological data and a very brief discussion of certain shortcomings of the legislative process in Poland. In the second one an attempt has been made to formulate a model of rational legislative process. In the third one some postulates as to how law should be made have been put forward.In order to put into shape a model of a legislative process it is necessary to formulate an exhaustive amount of questions (problems), to be resolved by legislators, and to establish in what sequence they should be resolved. The new suggestions as to the legislative process have been inspired by the shortcomings of the present system of jurisdiction and the imperfections of the present legislative practice. Among the directives related to the legislative process those have been distinguished and discussed which either point to the foundations of the postulated bills and amendments, or specify the conditions behind a rational resolution concerned with the effect of the legislation on public life, finally those which pertain to the choise of legal measures, indicate how to optimize the legislative work and formulate the texts of the provisions of the law. Due mention has also been made of the directives which establish an ideological model of legislation in a socialist state, i.e. pertaining to democratizing the legislative process and the rule of law in the legislative activities of the state.

Contemporary Intellectual Property Rights Challenges in the Era of civilizational breakthroughs. Issues selected on the basis of the law experiences of the United States of America

A selected observation of contemporary challenges in the field of intellectual property rightsin the Era of civilizational breakthroughs, on the examples of selected U.S. legal experiences,allows us to understand the new challenges posed by the post-pandemic, modern economywith the growing role of information and the anachronism of some legal institutions, includingin the area of intellectual property rights. This observation highlights the conflict betweenintellectual property rights and other fundamental rights and also underscores the need fora rational legislator to exercise caution. The study of this area can help not only expose some of the todays threats, including ethical ones, but also help deepen the debate on the conditionof the intellectual property rights system.

O teoretycznoprawnych aspektach koncepcji racjonalnego prawodawcy. Między optymalizacją a idealizacją ustawodawstwa

The concept of the rational legislator plays an important role in the theory and philosophy of law, both in its historical-doctrinal and contemporary dimensions. It occurs in two main versions. The first one is associated with optimization models, which define the conditions for treating the legislative practice as a rational activity and the legislator as a rational actor. The second version, associated with the so-called Poznan Theoretical School, expresses itself in the assumption of the legislator’s rationality, which is a-factual in nature, both in terms of subject matter and objects of activity. It plays an important role in the process of legal interpretation, which is particularly evident in relation to the operative (judicial) interpretation. The study shifts the scope of the assumption of rationality of the legislator from the subjective point to the result of legislative actions in the context of expanding the set of sources (carriers) of law beyond legal regulations and binding it to a broad category of the legal order, including the actions of the judiciary and expanding the set of carriers of law to include court rulings and extra-legal criteria used in the processes of law application. This gives the idealization assumption about the rationality of legal order a real dimension, a potential element of which is the judicial “correction” of the results of legislative activity.

Climate change co-sponsorship networks in South Korea: focusing on formal and informal ties of legislators

ABSTRACT This study analyzes the formation of climate change co-sponsorship networks among South Korean legislators from the 18th to the 20th National Assembly and provides a comprehensive understanding of the interdependent co-sponsorship behaviour to address climate change at the domestic level. Legislators’ formal ties are defined by their political party membership whereas informal ties are defined by other shared characteristics such as re-election status as well as regional (jiyon) and education-based (hakyon) ties. While it has been commonly viewed that Korean climate politics did not experience major conflicts between political parties, this study observes that Korean legislators demonstrate strong party homophily in their climate change co-sponsorship networks. This study also finds that rational legislators are influenced by their informal social relations. More experienced legislators tend to be less engaged in co-sponsorship activities and legislators from the politically sensitive regions are more likely to form co-sponsorship ties among themselves.

Strukturprobleme des Glücksspielrechts

Comprised of a plurality of legal actors and powered by a highly polarised social and legal discourse, German gambling law provides a framework for the ever booming gambling market. It is challenged by digitalization and by the internationalization of gambling. In addition, it faces adverse regulatory impulses, ranging from liberalization to a firm regulatory grasp within a couple of years. On the one hand, it purports to offer a sufficiently attractive supply of gambling products in order to draw the public into legal forms and away from illegal forms of gambling. On the other hand, its regulatory objective seeks to fence in and suppress the gambling urges of the population. On the whole, German gambling law is characterized by three, legally and factually interdependent problems. First, it needs to come up with a practical, inclusive and dynamic legal definition of its subject-matter, i. e.: what counts as legally relevant gambling? Second, it needs to define, maintain and implement larger objectives in regard to a target audience that do not overburden the executive und judicial branch with the need to reconcile contradicting regulatory impulses. Finally, it needs to guarantee a sufficient degree of implementation, which is achieved by combination of rational and high-quality legislation, adequate resources, and the necessary political will. Gambling law in Germany lacks these features to varying degrees. It, therefore, increasingly falls prey to mere legal symbolism that pretends to govern the gambling market much more than it actually does. The constitutional distribution of legislative and executive competencies in favor of the German Länder (“states”) is largely insufficient. Governing gambling in an international and highly digitalized market requires federal legislation and execution. The German federal authorities should consider federalizing gambling law by means of Art. 72 II GG and creating a federal gambling agency on the basis of Art. 87 III GG.

Zaoferowanie przez gminę nieruchomości zamiennej w związku z uchwaleniem lub zmianą planu miejscowego (z uwzględnieniem założenia o racjonalności prawodawcy)

Artykuł jest poświęcony problematyce zaoferowania przez gminę nieruchomości zamiennej w związku z uchwaleniem lub zmianą miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Przedstawiono w nim zmiany regulacji prawnych w zakresie mechanizmu rekompensaty związanej z działaniami normotwórczymi gminy. Następnie analizie poddano wzajemne powiązania ochrony prawa własności w ujęciu konstytucyjnym z przepisami ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Poza tym omówiono najistotniejsze elementy procedury zamiany nieruchomości z uwzględnieniem kontekstu założenia o racjonalności prawodawcy.

INCREASE OF THE NUMBER OF MOTORING MUSEUMS: IS THERE A NEED FOR A NEW DEFINITION OF A HISTORIC VEHICLE?

The increase in number of museums not having legal personality and amassing motoring collections has inspired a review of the legal regulations related to historic vehicles, enriched with statistical data on the number of museums in Poland, and published in the Bulletin of Public Information of the Ministry of Culture and National Heritage in 2018–2020. The analysis of the statistical data became the foundations for theoretical and legal considerations on the definition of a historic vehicle, and of the classic vehicle. The whole analysis ends with the de lege lata and the de lege ferenda conclusions aiming to present legislative suggestions that a rational legislator should introduce in order to increase effectiveness of the regulations.

Wartości preferowane przez racjonalnego prawodawcę w prawie prywatnym międzynarodowym

Normy kolizyjne prawa prywatnego międzynarodowego cechuje odmienna budowa od norm prawa merytorycznego (materialnego), co uwarunkowane jest celem, któremu służą. W litera-turze wskazuje się, że normy kolizyjne prawa prywatnego międzynarodowego mają charakter norm technicznych, w związku z tym pojawia się pytanie, są one nośnikiem wartości, analogicznie jak normy prawa materialnego. Odpowiedź twierdząca wymaga dalszego rozstrzygnięcia, a mianowicie urzeczywistnieniu jakich wartości normy te służą, a także które wartości powinny być szczególnie preferowane przez racjonalnego prawodawcę. Celem niniejszego opracowania jest udzielenie od-powiedzi na pytanie, czy i jakie wartości, a także w jaki sposób urzeczywistniają normy kolizyjne prawa prywatnego międzynarodowego tworzone przez racjonalnego prawodawcę.

Racjonalne przedsiębiorstwo jako racjonalne założenie prawodawcy w obszarze prawa konkurencji — zarys problemu

Niniejszy artykuł poświęcony jest zagadnieniom związanym z zakresem i ograniczeniami stosowania założenia o racjonalności profesjonalnych uczestników rynku przez prawodawców i regulatorów w obszarze prawa konkurencji. Analizie poddane zostały kwestie interpretacji pojęcia racjonalności ekonomicznej w naukach prawnych, możliwości prognozowania racjonalnego kursu przedsiębiorstw i ocena, czy wykorzystanie dorobku nauk ekonomicznych może przełożyć się na racjonalność prawodawcy.

Teoria racjonalnego tworzenia prawa a ustawodawstwo z zakresu pomocy społecznej. Uwagi na tle ustalania właściwości miejscowej gminy w sprawach przyznawania świadczeń z zakresu pomocy społecznej na rzecz osób bezdomnych

Przedmiot rozważań, prowadzonych w niniejszym artykule z punktu widzenia teorii ra-cjonalnego ustawodawcy, stanowi regulacja art. 101 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej odnosząca się do sposobów ustalania właściwości miejscowej gminy w sprawach doty-czących przyznawania świadczeń z tej ustawy na rzecz osób bezdomnych. O aktualności przyjętego tematu publikacji świadczy to, że problematyka nim objęta stanowi przedmiot zainteresowania przedstawicieli literatury i praktyki, organu administracji publicznej, jakim jest Rzecznik Praw Obywatelskich1, oraz jest przedmiotem licznych orzeczeń sądów administracyjnych. Regulacja ta zakłada pewnego rodzaju fikcję prawną mającą na celu zagwarantowanie osobom bezdomnym dostępu do świadczeń z zakresu pomocy społecznej2. Powoduje również pewne trudności na tle jej stosowania. Skutkują one między innymi powstawaniem sporów o właściwość między gmina-mi w sprawach dotyczących udzielania świadczeń osobom bezdomnym. Obowiązująca regulacja przekłada się na sytuację prawną osób bezdomnych ubiegających się o przyznanie im świadczenia z zakresu pomocy społecznej, gdy faktycznie przebywają one na terenie innej gminy niż gmina ich ostatniego miejsca zameldowania. W publikacji zastosowano metody teoretyczno-prawną oraz empiryczno-prawną.

Wprowadzenie nowego typu spółki kapitałowej (prostej spółki akcyjnej) do kodeksu spółek handlowych a założenie racjonalnego prawodawcy

Celem niniejszego artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy wprowadzając nowy typ spółki kapitałowej w postaci prostej spółki akcyjnej, ustawodawca polski postąpił zgodnie z założeniami racjonalnego prawodawcy. Przeprowadzona analiza prowadzi — niestety — do wniosku, że tak się nie stało. Zamiast dokonać punktowej regulacji rozwiązującej rzeczywiste potrzeby środowiska startupo-wego w postaci chociażby specustawy, została powołana do życia nowa forma spółki kapitałowej, któ-ra z uwagi nie tylko na obszerność jej regulacji, lecz przede wszystkim na jej treść, rozsadza w istocie system polskiego prawa spółek, niosąc z sobą wiele ryzyk dla stabilności tego systemu. Dlatego należy postulować, aby de lege ferenda ustawodawca uchylił przepisy ją regulujące.

Racjonalny system wymiaru kary łącznej

W artykule dokonano analizy modelu wymiaru rzeczonej kary pod kątem jego racjonalnego kształtowania w ramach ustawowej regulacji. Celem opracowania uczyniono odpowiedź na pytanie, czy przyjęty przez polskiego ustawodawcę mieszany system wymiaru kary łącznej w obecnym jego kształcie można uznać za racjonalny. W pierwszej kolejności zaprezentowano wypracowane w teorii prawa podstawowe założenia modelu racjonalnego tworzenia prawa. W dalszej części przedstawiono podstawowe założenia kary łącznej w polskim prawie karnym, system wymiaru kary łącznej oraz jego konsekwencje na płaszczyźnie ustawowej regulacji dotyczącej wymiaru kary łącznej. Rozważając, czy system wymiaru kary łącznej jest racjonalny, skonfrontowano postulaty dotyczące racjonalnego two-rzenia prawa z kształtowaniem granic wymiaru kary łącznej, w szczególności z możliwością orzekania w wyroku łącznym kary łącznej surowszej niż suma kar podlegających łączeniu.

Zygmunt Ziembiński and his Analytical Theory of Law: Formalization of Law as an Instrument to Protect its Minimal Moral Content

Zygmunt Ziembiński defined law as a system of norms of conduct distinguishable from other social norms by determined formal features. By qualifying norms as linguistic expressions he predetermined the analytical character of his entire theory of law. However, by assuming that the creator of legal norms – the rational legislator – among its methodological characteristics also includes the assumption of axiological rationality, he gave a moral dimension to his concept of law.

Racjonalny prawodawca w świetle potrzeby przeciwdziałania korupcji w administracji publicznej przy pomocy norm prawa administracyjnego o charakterze prewencyjnym

Idea racjonalnego prawodawcy polega na założeniu, że możliwe jest mądre, roztropne i sprawiedliwe stanowienie prawa. Racjonalny prawodawca wyznacza cele możliwe do osiągnięcia przy pomocy prawa oraz używa adekwatnych środków prowadzących do ich osiągnięcia. Korupcja w administracji publicznej jest postrzegana jako jej patologia i utożsamiana z intencjonalnym łama-niem prawa, a także zachowaniami ocenianymi negatywnie z moralnego punktu widzenia, polegają-cymi na instrumentalnym posłużeniu się prawem przez wykorzystanie jego luk czy niedoskonałości. Racjonalny prawodawca, dostrzegając potrzebę przeciwdziałania korupcji w administracji publicz-nej, tworzy mechanizmy antykorupcyjne, wykorzystując do tego normy prawa administracyjnego o charakterze prewencyjnym. Do narzędzi przeciwdziałania korupcji w administracji publicznej można zaliczyć: ograniczenie w prowadzeniu działalności gospodarczej, obowiązek składania oświadczeń majątkowych, konkursowość naboru na stanowiska oraz zakaz podległości służbowej między osobami bliskimi.

Regulacja zmian umów o zamówienia publiczne a założenie o racjonalności prawodawcy

Artykuł stanowi próbę posłużenia się jednym z elementów koncepcji racjonalnego pra-wodawcy, a więc założeniem o stanowieniu przez prawodawcę niesprzecznych (niewykluczających się) norm prawnych, w odniesieniu do, budzącej szereg wątpliwości interpretacyjnych, regulacji zmian umów o zamówienia publiczne, zawartej w obecnie obowiązujących dyrektywach unijnego prawa zamówień publicznych. W opracowaniu ukazano wewnętrzne sprzeczności i inne niedomogi odnośnych przepisów unijnego prawa wtórnego. Zaproponowano jednocześnie takie założenia co do wykładni tytułowej regulacji prawnej, aby przynajmniej ograniczać skutki jej wad konstrukcyjnych, w duchu respektowania podstawowych zasad prawa zamówień publicznych — równego traktowania wykonawców oraz ochrony konkurencji.

Finansowanie zadań publicznych samorządów zaufania publicznego — realizacja założenia racjonalnego prawodawcy czy utrzymywanie stanu bezprawności?

Państwo ma niezbywalny obowiązek finansowania ze środków publicznych wszystkich zadań publicznych. Od tego obowiązku nie może zwolnić się, umożliwiając samorządom zawodów zaufania publicznego kształtowanie i pobieranie składek członkowskich związanych z przymusową przynależnością do samorządu. Mechanizm finansowania zadań publicznych ze składek członkow-skich stanowi de facto formę ukrytego opodatkowania istniejącą z pominięciem konstytucyjnych gwarancji prawa daninowego. Prowadzi także do naruszenia konstytucyjnej gwarancji sprawności i rzetelności działania wszystkich instytucji publicznych, ponieważ przerzuca w istocie na podmioty prywatne decyzję o przeznaczeniu lub nieprzeznaczeniu określonych środków finansowych na re-alizację powierzonych im zadań publicznych. Zgodnie z ideą racjonalnego prawodawcy wydawanie decyzji administracyjnych czy nadzór nad należytym wykonywaniem zawodów zaufania publiczne-go nie powinny być uzależnione od uchwał samorządowych ustalających wysokość składek człon-kowskich. Naruszenie obowiązujących reguł finansowania zadań publicznych ze środków publicz-nych widoczne jest zwłaszcza na przykładzie samorządu radców prawnych, który od lat pomijany jest w ustawach budżetowych, mimo że jednym z ustawowo określonych źródeł finansowania zadań tego samorządu są dotacje i subwencje.

Założenie racjonalnego prawodawcy w polskiej debacie teoretycznoprawnej. Punkt wyjścia i jego krytyka

Koncepcja racjonalnego prawodawcy uznawana jest za jedno z największych osiągnięć polskiej doktryny prawniczej, a założenie racjonalności autora tekstu prawnego — za specyficzną cechę polskiej kultury prawnej. Koncepcja ta bywa jednak również krytykowana za scjentyzm i for-malizm, na którym opiera swoją argumentację, a współcześnie dodatkowo za zacieranie granic wła-dzy między polityczną legislatywą (realny prawodawca) a niezależną, apolityczną judykaturą (sędzia korzystający z założenia racjonalnego prawodawcy). Dodatkowego politycznego impetu tej dyskusji nadają obecnie polskie spory wokół reformy sądownictwa. W niniejszym tekście przywołuję histo-ryczną dyskusję naukową, którą wywołało ukazanie się w 1973 roku pracy poznańskiego prawnika, filozofa i metodologa nauki L. Nowaka pod tytułem Interpretacja prawnicza. Studium z metodologii prawoznawstwa. W tezach tej pracy oraz w krytyce, jaką ówcześnie wywołała, dostrzegam prze-słanki argumentacji — ukrytej za językiem teoretycznoprawnej debaty — która jest obecna również w aktualnych polskich sporach politycznych o kształt sądownictwa. Uprawdopodabnia to pogląd, że spory o niezawisłość sędziów i niezależność sądownictwa są sporami sięgającymi centrum polskiej kultury prawnej, jej specyfiki wyrażanej przez założenie racjonalności prawodawcy.

Mit i paradygmat racjonalnego prawodawcy w świetle wybranych przykładów orzecznictwa oraz legislacji sejmu VIII kadencji

Autor podjął próbę refleksji nad występowaniem paradygmatu racjonalnego prawodawcy w teorii i praktyce stosowania prawa we współczesnej Polsce. Wskazując na endemiczny charak-ter problemu badawczego w polskim prawoznawstwie, dążył on do skonfrontowania stanowiska doktryny z orzecznictwem sądowym ostatnich lat oraz praktyką legislacyjną Sejmu VIII kadencji. Wszechstronne ujęcie zagadnienia motywowane było chęcią sformułowania hipotez i wniosków mogących inspirować kolejnych eksploratorów podjętej problematyki. Podsumowując wyniki przeprowadzonych badań, autor przedstawił swoje krytyczne stanowisko, uznając, że koncepcja racjonalnego prawodawcy budzi istotne wątpliwości i uzasadnione zastrzeżenia, co powoduje, że wymaga ona reinterpretacji.