Polish Culture Research Articles

Foreign cuisine in Poland. Adapting names and dishes

One of the more interesting layers of vocabulary in Polish are lexical items related to cuisine, sometimes, though rarely, referred to as gastronyms. In this text I intend to mainly discuss the names which exist at the crossroads of languages and cultures, as I believe they may, often after various transformations and adaptations, constitute Polish culturemes. I consider them distinctive indicators of a culture. Those include not only bigos [sour cabbage stew], pierogi and schabowy [pork chop], but also fasolka po bretońsku [“Breton beans”, beans, bacon and sausage in tomato sauce] and śledź po japońsku [“Japanese herrings”, pickled herring, hard-boiled egg and pickle salad], as well as bogracz [a stew], a word which despite having Hungarian origins does not operate in Hungarian as the name of a dish. I shall also focus on the methods of Polonising some borrowed names. The problems which I shall discuss offer an opportunity for teachers of Polish as a foreign/second language to help their students more easily accept the cultural differences at the intersection of Polish culture and their own cultures.

Emblematy kultury polskiej z perspektywy cudzoziemców

Celem artykułu jest przedstawienie cudzoziemskiej recepcji cech i zjawisk polskiej lingwa- i socjokultury na podstawie analizy trzech książek-przewodników (S. Möllera 2006, L. Klos Sokol 2010, F. Vaucher 2016) oraz ocena przydatności tego typu źródeł w poszukiwaniu elementów typowych/charakterystycznych dla naszego portretu kulturowego. Analiza przedmiotowych materiałów była jednym z etapów badań (w ramach projektu Emblematy kultury polskiej – koncepcja leksykonu) nad różnymi perspektywami w postrzeganiu specyfiki szeroko rozumianej polskości, których poznanie jest niezbędne w pracach nad wydobywaniem i negocjowaniem zjawisk mogących uzyskać status emblematów polskiej kultury. Prezentowane rozważania dowodzą, że kluczową korzyścią płynącą z obserwacji i analizy doświadczeń obcokrajowców jest ich „innowymiarowy” ogląd zjawisk, który wynika z zazwyczaj dobrze rozwiniętych sprawności interkulturowych. Cudzoziemcy mogą być cennymi mediatorami kulturowymi, zwłaszcza gdy w procesie oswajania się z innością odnoszą się do niej z humorystycznym dystansem, który sprzyja budowaniu pomostów między odmiennymi perspektywami i kształtowaniu postawy tolerancji.

Wzorzec gatunkowy skargi w nauczaniu języka polskiego jako obcego

Celem artykułu jest zaprezentowanie wyników analizy sposobów realizacji polskiego wzorca gatunkowego skargi przez słowiańskojęzycznych studentów uczących się języka polskiego w Centrum Języka i Kultury Polskiej dla Polonii i Cudzoziemców UMCS w Lublinie. Badanie zostało przeprowadzone dwukrotnie – na początku i na końcu roku akademickiego – dlatego wyniki analizy pozwalają na zaobserwowanie poziomu wzrostu kompetencji komunikacyjnych uczących się oraz wskazanie elementów, na które należy zwrócić szczególną uwagę w procesie nauczania. Artykuł podkreśla także potrzebę zwrócenia większej uwagi na kształcenie kompetencji genologicznej oraz wykorzystanie w praktyce glottodydaktycznej osiągnięć genologii. Zawiera również charakterystykę polskiego wzorca gatunkowego skargi.

Borys Liatoshynsky in the communicative formats of the 20th century Ukrainian musical culture

The article examines the communicative mechanisms of the Borys Liatoshynsky cultural initiatives in Polish culture in the1950s — 1960s. The Polish component is an integral part of the artist’s ideological, professional and cultural identity. The study of thesevectors through the Liatoshynsky cross-cultural activities in the field of European cultures builds his dialogue with the mental image ofUkrainian culture and forms the main ideas about Liatoshynsky as a national cultural figure.

Wykładniki sarmatyzmu we frazeologii dawniej i dziś – na przykładzie utworów Wacława Potockiego i frazeologizmów współczesnych.

The insuffi cient number of studies dedicated to the phraseology of works by Wacław Potocki (1621–1696) encouraged the author to examine this area of the Sarmatian writer’s oeuvre. This paper presents the outcome of a lexical and semantic analysis of 40 idioms excerpted from three representative works by the poet: Ogród nie plewiony (Unweeded Garden), Moralia (Morals), and Transakcja wojny chocimskiej (Transaction of the Hotin War). Based on the adopted material sample, an attempt was made to identify the characteristics of Sarmatism, a cultural formation of the Commonwealth the main representative of which was W. Potocki. To this end, the collected expressions and phrases were classifi ed by three thematic fi elds that were signifi cant for the sociolect of the nobility (<everyday life>, <religion>, <war>). An important complementation of the analysis of the Baroque phraseology is tracking it until modern times. The conducted comparative research of the lexical resources of the Polish language in its two distant periods showed that, despite the over three hundred years between the examined materials, the sarmatisation of language has still been a significant component of the Polish culture.

The Contribution of the Teisseyre Family to Polish Culture

The article discusses the role of members of the Teisseyre family in contribut­ing to Polish culture. The Teisseyre family, originally from France, settled in Poland after the French Revolution and quickly became Polonized. Subse­quent generations made a significant contribution to the cultural development of our country. They marked their presence primarily in the hard sciences (Wawrzyniec, Henryk, Juliusz, Andrzej, Mieczysław, and Roman Teisseyre), but also in the fields of technology (Jerzy and Andrzej Teisseyre) and art (Stanisław Teisseyre). Modern descendants who are active in various fields of culture try to continue the family traditions.

Rosja i Polska. Fragmenty historii miłosnej wrogości

The essay submitted is not purely scientific. The author is not a specialist in Polish-Russian relations, but is convinced that the analysis of relations with the eastern neighbor should not be left only to specialists. As a cultural anthropologist who has been dealing with the issues of collective memory for years, I am convinced that too little attention is paid by specialists to the mutual fascination of Russian and Polish cultures. Moreover, at present, the strongly Russophobic moods, in a significant part tof Polish society, influence the formation of too one-sided memory. Hence the political accents in the following text, which also does not avoid subjective accents. Needless to say, a possible polemic with the theses expressed by the author would be the best fulfillment of my expectations.

Pomiędzy Ukrainą a Polską: działalność społeczna i polityczna hrabiego M. Tyszkiewicza (1857-1930)

This paper analyzes political activities of Count M. Tyszkiewicz. The author sets out from an overview of his descent, academic education, and family relationship. Particular attention is devoted to Tyszkiewicz’s involvement in political affairs, formation of his views, as well as social and political undertakings. Another element highlighted here is Tyszkiewicz’s activity as a patron, his contribution to the development of Ukrainian and Polish culture, and relations with Ukrainian politicians and writers at the turn of the 20th century. Furthermore, the author discusses his diplomatic achievement as a representative of Ukraine to the Holy See and the peace conference in Paris. Based on a study of correspondence between Tyszkiewicz and Ukrainian politicians, the author emphasizes his commitment to the Ukrainian cause on the international scene and efforts to seek recognition of the Ukrainian state.

Literature and Geography

This article proposes to treat literature as a template of the collective imagination. The basis for discussion is Polish prose from 1986–2016, with the main thesis being that Polish culture has reached the limits of geographical imagination. This is the result of Poland withdrawing from the larger structures to which it once belonged or to which it aspired (its diminishing presence in the European Union, the disappearance of Central Europe, delayed efforts to pursue the Scandinavian model of the state and civic culture, the destruction of relations with Lithuania, Belarus and Ukraine). Weakening or breaking ties with neighboring countries has led to isolation from all four sides. In order to get out of this impasse, it is necessary to develop new narratives that would link Poland with the neighboring cultures and would once again put our country back on the European map.

The Convent of Premonstratensians in Imbramowice:

During the several hundred years of its history, The Convent of Norbertine Sisters in Imbramowice has become a permanent part of Polish culture. A cloistered order, seemingly cut off from the outside world, is a place where a rich social culture is created. Educational activity was among many areas of the Norbertine sisters’ activity. The Norbertine nuns ran the Institute for girls from landed gentry many years before the partitions of Poland. Zofia Grothówna mentioned this many times in the convent chronicle. However, the institute was closed due to the repressions caused by the outbreak of the January Uprising in 1864. Many years later, Maria Nidecka, the abbess of the convent from 1897 to 1917, opened a so-called Non-resident School for Village Children. Her idea was continued by the abbess Anzelma Wiśnicka, thanks to whom the Household School for Girls was established. Its shape was influenced by the School of Household Works for Women, founded by Jadwiga Zamoyska in Kórnik near Poznań in 1882, and transferred to Kuźnice near Zakopane. The Household School for Girls in Imbramowice was officially opened on 15 November 1919 and was then named the Norbertine Girls Lower School of Agriculture, and from 1939 the Private Female Agricultural School of St. Norbert's Sisters in Imbramowice. The main goal of the Norbertine sisters when organising the school was to prepare Polish girls for a decent life in the independent Poland, reborn after many years of partitions. Unfortunately, with the advent of the Polish People's Republic, the school in Imbramowice was closed.

Changes in Polish Strategic Culture in the Context of Challenges and Threats of the 21st Century

In the article the author presents the genesis and evolution of the research on strategic culture. He also conducts an analysis of the conditions and factors shaping the Polish strategic culture and the role of the Polish national security strategy in it. Attempts are also made to evaluate the Polish strategic culture, with an emphasis on the perception of the role of military forces in it. The main research problem is as follows: Is strategic culture really present in Poland and what were the conditions for its development? Specific questions to be answered are: What has characterized strategic culture in Poland? What factors have determined the shape of Polish strategic culture? What is its impact on foreign policy and Poland’s security? How are armed forces perceived in Polish strategic culture? The main conclusion is that Poland has its own strategic culture, which has been shaped by historical experience.

The Impact of Flood Risk on the Activity of the Residential Land Market in a Polish Cultural Heritage Town

The article attempts to determine the effect of perceived flood risk, based on identified flood hazard zones, on the level of activity in the market of land property designated for housing developments in the historical town of Sandomierz, Poland. The study employed graphical, analytical, quantitative methods, and spatial analyses with GIS tools. The proposed methodology, involving spatial interpolation of the phenomenon (Kernel Density Estimation (KDE) and Inverse Distance Weighting (IDW)) and an expert opinion survey, facilitates the assessment of the market activity in towns where transactions are scarce. Trade in property is lower in areas at risk of flooding than for the remaining parts of the town. The potential flood hazard zone affects both the activity of the property market and the average prices of land. The study demonstrated that both a flood and flood risk affect the levels of market activity and the prices of residential land. However, this impact differs at various times and locations and is greater immediately after a flood. Properties located in the most attractive location within an area are characterised by a greater sensitivity to this risk.

Wzorzec listu jako narzędzie edukacji i wychowania dzieci i młodzieży w XIX wieku (na podstawie listownika Józefa Chociszewskiego)

W artykule poddano analizie XIX-wieczny zbiór wzorów listów przygotowany przez Józefa Chociszewskiego dla dzieci i młodzieży: Listownik dla młodzieży zawierający wzory listów z dodatkiem powinszowań, łamigłówek, wierszyków, powiastek i nauki grzeczności dla młodzieży (Bytom 1900). Przyjrzano się zamieszczonym w tej publikacji tekstom listów pod kątem wykorzystania przez autora ich cech gatunkowych (na płaszczyźnie strukturalnej, pragmatycznej, poznawczej i stylistycznej) dla edukacji młodzieży. Listownik Chociszewskiego to nie tylko zbiór przykładów korespondencji dziecięco-młodzieżowej, ale przede wszystkim narzędzie służące różnym aspektom edukacji i wychowania młodych Polaków w czasie zaborów. Autor starał się rozwijać u swoich czytelników ogólną kompetencję językową i zachęcić do używania języka polskiego, przedstawiając bardzo bogaty wybór leksyki, formuł i środków stylistycznych do odtwarzania w różnych sytuacjach komunikacyjnych. Uczył ich przy tym językowego savoir-vivre’u. Wyraźny cel edukacyjno-wychowawczy miały także: dobór treści listów fikcyjnych i wybór autorów listów autentycznych oraz przedstawiony w nich bogaty system wartości charakterystycznych dla polskiej katolickiej rodziny. Chociszewski dążył w ten sposób do ukazania w listowniku polskiej kultury i do kształtowania polskiej świadomości narodowej.

Problem zmiany językowej a normalizacja i kodyfikacja polszczyzny

Artykuł dotyczy relacji zachodzących między zmianami językowymi a procesami normalizacji i kodyfikacji. Normalizacja jest tutaj rozumiana jako proces naturalny, przebiegający na skutek przeobrażeń w uzusie, w którym jeden z rywalizujących wariantów językowych zdobywa przewagę i wypiera zazwyczaj wariant starszy. Natomiast kodyfikacja jest zjawiskiem zewnętrznym, sterowanym przez specjalistów — językoznawców, którzy arbitralnie wyznaczają obowiązującą w języku normę. Kodyfikacja przeprowadzana jest zazwyczaj w powiązaniu ze zmianami w uzusie, staje się wówczas potwierdzeniem procesu normalizacji. Zdarza się jednak, że językoznawcy preferują pewne formy wbrew powszechnym użyciom bądź też nie nadążają za zmianami, w związku z czym skodyfikowana norma wzorcowa w pewnych aspektach odbiega znacznie od uzusu. W historii polszczyzny wyraźną cezurę stanowi XIX w. Przed tym okresem normalizacja przebiegała w sposób naturalny, bez ingerencji lingwistów, dlatego przeobrażenia systemu językowego były w tym czasie znaczące. Od XIX w. każda zmiana podlegała już ocenie specjalistów, w związku z czym pewne naturalne procesy językowe zostały wyhamowane. Na skutek rozwoju językoznawstwa i zwiększenia roli lingwistów w życiu społecznym w XX w. rola czynników kodyfikacyjnych znacznie wzrosła, chociaż wielu lingwistów przyjęło i zachowuje po dziś dzień postawę asekuracyjną wobec obserwowanych zmian.

Porządkowanie źródeł polskiego prawa a refleksja nad językiem (na materiale "Akt grodzkich i ziemskich z czasów Rzeczypospolitej z archiwum bernardyńskiego we Lwowie", XIX wiek)

Celem artykułu jest refleksja nad językowymi przejawami porządkowania informacji dotyczących edycji dokumentów źródłowych z dziedziny prawa przez XIX-wiecznych uczonych zajmujących się historią Polski. Prace nad utrwaleniem drukiem pomników polszczyzny były w XIX w. motywowane pragnieniem udokumentowania i udowodnienia dawności polskiej kultury i języka polskiego, historycznego znaczenia polskiego narodu w okresie utraty państwowości. Porządkowanie treści w badanym opracowaniu źródłowym następuje poprzez dobór materiałów, selekcję, nadanie im układu chronologicznego, określenie ich pochodzenia oraz opatrzenie komentarzem o tematyce językowej, historycznej, obyczajowej. Refleksja nad językiem dotyczy grafii, sprawności pisarza, poprawności gramatycznej i leksykalnej tekstu, realizacji łaciny, wyjątkowo etymologii. Autorzy komentarza najczęściej zabierają głos w sprawie autentyczności tekstu. Refleksje o języku dokumentu służą jako argument o oryginalności lub nieautentyczności źródła. Orzekanie o autentyczności tekstu i jego znaczeniu odzwierciedla jedną z podstawowych idei poznawczych tego okresu — porządkowania edycji pomników polskiego prawa. W strategii dyskursywnej historyków refleksje nad językiem zostały jej podporządkowane.

Catholic Church Towards Sovietization of Culture and Polish Society in Communication of the Polish Embassy at the Vatican in the Years 1956–1968

The article aims to present the culture-forming role of the Catholic Church, which emerges from selected communications of the Polish Embassy at the Vatican, in opposition to the sovietisation of Polish culture developed by the communist authorities of the People’s Republic of Poland in the years 1956–1968. Materials from the Archive of the Jozef Pilsudski Institute in America and available literature constituted the basis for the analysis. The undertaken research considering the sources fills a significant gap in the knowledge about the Catholic Church’s opposition to the process of sovietisation of Polish culture during the Cold War. It should be emphasised that in the post-war period the Church was the institution that shaped Christian values and a kind of “bastion” of resistance to the authorities whose one of the goals was to sovietise Polish culture. It continued the discourse on the ground of the expression of the inability to reconcile the communist ideology with Christian values in European, including Polish, culture. It also acted as a correspondent for the affairs of oppressed nations subjected to the course of sovietisation. The undertaken research is an answer for lack of knowledge on the Catholic Church opposition towards the process of sovietising Polish culture during the Cold War. All the above allows the hypothesis that the Catholic Church during this period was the only one successful opposition to the PRL authorities which were against the Polish culture and society.

Rola towarzystw kulturalno-społecznych w kultywowaniu przeszłości na przykładzie Krakowa i Warszawy – próba porównania

The article seeks to present a comparative analysis of three selected associations based in Kraków (Association for the Embellishment of Kraków and Its Environs, Association of Lovers of Kraków’s History and Heritage, and Association for the Care of Polish Cultural and Artistic Heritage) and three selected associations from Warsaw (Association of Lovers of History, Polish Tourist Association, and Association for the Care of Heritage of the Past) active at the turn of the nineteenth and the twentieth century, with emphasis put on their attitudes towards the past and contributions to its cultivation and promotion in both urban centers.

Zmiana preferencji czytelniczych w zakresie gatunków fantasy na podstawie analizy porównawczej ankiet z 2011 i 2020 roku

The genre trends of Polish fantasy have changed over the years. It wasn’t until the 1980s that western fantasy translations appeared in Poland, which had a huge impact on Polish authors. Despite the dominance of Tolkien’s pattern, Polish fantasy followed its own path; new subgenres developed an were closely related to Polish culture and history or inspired by Slavic folklore. The objectiveof this article is to present the fantasy genres which were the most popular until 2012 and to compare two questionnaires, from 2012 and from January 2020, that show changes in fantasy reading in Poland.

On the Need for <i>Narrations of the Shoah</i> in Contemporary Humanities. A New Opening

The article aims at presenting the new formula of <i>Narrations of the Shoah</i>, Polish academic journal. The idea behind the journal is linked to the conviction that the Holocaust isthe zero point of Polish culture and its conceptualisation, and broadly understood narrations are a necessary medium to recognise and depict complications resulting from this issue. This journal appears to be symptomatic of the state of research on the Shoah (and other genocides) in Poland; <i>Narrations of the Shoah</i> simultaneously probes and delineates the perspectives of its development. The formula of the journal responds to the challenges of contemporary humanities and fills the gap in Polish studies on the Shoah. <i>Narrations of the Shoah</i> is a <i>sui generis</i> laboratory of new methodologies, an interdisciplinary forum of cutting-edge ideas, but it also provides a continuation of the best practices of traditional philology and literary studies. Announced in the title of this article, the journal’s new opening will primarily consist in broadening its field of interest to include such issues as narrations of genocides other tham the Holocaust or the relation between Holocaust studies and ecocriticism, especially the notion of the Anthropocene.

Returning the Other

The author reviews Nataliya Yakubova’s monograph Irena Solska: The Burden of Unusualness (Moscow 2019) which is the result of more than ten years of work. Yakubova emphasizes that for her the past remains an “open project” to which one can (and should) return many times and her book can be seen as such “portal to the past”. The creative and life path of Irena Solska was chosen as the object of research, and its subject was defined as the “burden of unusualness” of the actress’s personality. Yakubova sees the main analytical problem in the conservation of social stereotypes about Irena Solska and diagnoses the fundamental bias, spread in Polish culture, of the myth of Irena Solska as a “demonic woman”. Therefore, the purpose of the study was the interpretation of sources, the destruction of stereotypes, and overcoming patterns of representations. The principle of interdisciplinary research allows her to consider the fate of the star actress as a phenomenon of her time, in the dynamics of complex socio-political, socio-cultural, aesthetic-technological and ideological-emancipatory changes from the late nineteenth century to the late 1930s. (Transl. S. Harbuziuk)