Preservation, protection, renovation of the historical and cultural heritage items, and furthermore, transmitting them to our later generations in intact is regarded as a priority in the government policies as far as they stand as material monuments of specific characteristics of the nation and its independence. It was not a mere incident that Mongolian government had enacted the Preservation and Protection of Old Items Rules in 1924 right after promulgation of the first Mongolian Constitution as an independent State. Later in 1970, ‘Cultural Monument Protection Law’ was adopted, and then Historical and Cultural Monument Item Renovation Agency was established in 1973 under the Ministry of Culture. Although laws and regulations related with cultural heritage, which are in force today, are comparatively adequate, there are still numerous problems to be solved in their implementations, and particularly in practices of renovation works, preservation and protection of cultural heritage items and constructions. This article deals with some research outcomes on laws and regulations related with renovations of historical and cultural monument structures, and their implementations. Түүх, соёлын дурсгалт барилгыг сэргээн засварлах үйл ажиллагааны эрх зүйн орчин Хураангуй: Түүх соёлын дурсгалт зүйлс нь улс орны үндэсний өвөрмөц онцлогийн илэрхийлэл, тусгаар тогтнолыг батлах хөдөлшгүй нэг баримт болдог тул тэдгээрийг хайрлан хамгаалах, сэргээн завсарлах, хойч үедээ уламжлан өвлүүлэх нь төр засгийн бодлогын чухал зорилт болж ирсэн. Монгол Улс анхны үндсэн хуулиа баталж, тусгаар тогтнолоо тунхагласан 1924 онд соёлын өвийг сэргээн засварлахтай холбоотой харилцааг зохицуулах “Хуучин зүйлийг сахин хамгаалах дүрэм”-ийг баталсан байдаг нь тохиолдлын зүйл биш юм. Энэ үеэс салбарын хууль эрх зүйн орчин бүрдэх үйл авц эхэлсэн бөгөөд 1970 онд “Соёлын дурсгалт зүйлийг хамгаалах хууль” батлагдаж, 1973 онд Соёлын яамны харьяанд Түүх, соёлын дурсгалт зүйлийн засварын газар байгуулагджээ. Өнөөгийн байдлаар салбарын хууль эрх зүйн орчин харьцангуй сайн бүрдээд байгаа боловч соёлын дурсгалт зүйлс, барилга байгууламжийг сэргээн засварлах ажил үйлчилгээний одоогийн практик, хууль тогтоомж, дүрэм журмын хэрэгжилтэд тулгарч буй шийдвэрлэвэл зохих цөөнгүй асуудлууд байсаар байна. Энэхүү өгүүллэгт соёлын дурсгалт барилга байгууламжийг сэргээн засварлах үйл ажиллагааны хууль эрх зүйн зохицуулалт, тэдгээрийн хэрэгжилтийн байдлыг судалсан зарим үр дүнг тусган авч үзсэн болно. Түлхүүр үгс: архитектурын өв, сэргээн засварлалт, хууль эрх зүйн зохицуулалт, эзэмшигч болон өмчлөгчийн эрх, үүрэг