Związki sprawczości i wspólnotowości z wybranymi miarami religijności u polskich katolików

Abstract

Sprawczość i wspólnotowość traktowane są jako dwa istotne aspekty ludzkiej egzystencji. Z jednej strony, człowiek realizuje własne cele (sprawczość), z drugiej natomiast – stanowi część pewnej społeczności i jest uczestnikiem relacji społecznych (wspólnotowość; Bakan, 1966; Gebauer, Paulhus, Neberich, 2013; Wojciszke, 2010). W literaturze podkreśla się związki sprawczości i wspólnotowości z wieloma aspektami osobowości, dobrostanu i funkcjonowania społecznego, a także zwraca się uwagę na ich rolę w kształtowaniu systemu wartości i przekonań religijnych. Przedmiotem prezentowanych badań jest analiza zależności między sprawczością i wspólnotowością a wielowymiarowo ujętą religijnością u polskich katolików. Analizowano związki orientacji sprawczej i wspólnotowej z wymiarami religijności (zainteresowanie, przekonania, modlitwa, doświadczenie religijne, kult) oraz przekonaniami postkrytycznymi (ortodoksja, relatywizm, krytyka zewnętrzna, wtórna naiwność). Łącznie przebadano 308 osób (23% mężczyzn) w wieku od 18 do 7 lat (M = 20,84; SD = 1,60). W analizach uwzględniono dane uzyskane od 249 osób (katolików). W badaniach zastosowano Skalę centralności religijności Hubera (C-15), Skalę przekonań postkrytycznych Hutsebauta (PCBS) oraz Skale orientacji sprawczej i wspólnotowej Wojciszke (Kwestionariusz samoopisu 30). Uzyskane wyniki wskazują na związki religijności przede wszystkim z orientacją wspólnotową, szczególnie w zakresie religijności rozumianej tradycyjnie. Rezultaty analizy skupień sugerują również pewne zależności między sprawczością a religijnością.