Zbawczy wymiar teokalii w Koranie a ikonoklazm islamu

Abstract

Bóg jako podmiot zbawiający ujawnia się w Koranie poprzez swoje imiona. W imionach Boga konkretyzuje się Jego piękno. Tajemnica Boga objawiona w Koranie zgodnie z wiarą islamu może być rozumiana w kategoriach teokalii (ﺃﻷﺳْﻤَﺎﺀُ ﺍﻠﺤُﺴْﻨﻰ ʼal-ʼasmāʼu l-ḥusnà). Bóg jest poznawany i dotykalny przez człowieka w konkretnych imionach. Zgodnie z nauką islamu Koran został objawiony prorokowi Muḥammadowi w języku arabskim. On usłyszał pierwsze z tych objawień w jaskini Hira przez głos, który mu nakazał: „Głos! w imię twego Pana, który stworzył! […] Głos! Twój Pan jest najszlachetniejszy!” (S. XCVI, 1–5). Zbawienie w Koranie jest uważane za pragnienie oglądania oblicza Bożego (S. II, 272; VI, 52; XIII, 22; XVIII, 28; XXX, 38.39; XCII, 20). Wszyscy zbawieni ludzie upadną na swoje oblicza przed obliczem majestatu Bożego i będą głosić chwałę oblicza Boskiego (S. II, 255). Różaniec muzułmański (ﺳُﺒْﺤَﺔ subḥatun; ﻣِﺴْﺒَﺤَﺔ misbaḥatun; ﺗﺴْﺒِﻴﺢٌ tasbīḥun) jest tu, na ziemi, konkretyzacją ontycznego piękna Boga. Wskazując na piękne imiona Boga, muzułmanin dotyka oblicza Bożego (ﻭَﺟْﻪُ ﷲِ wağhu l-lāhi) – widzi obraz Boga. Różaniec muzułmański występuje w formie zastępczej w odniesieniu do obrazu. Islam jest religią anikoniczną, ponieważ Koran nie zawiera bezpośredniego zakazu tworzenia wizerunków Boga i istot ludzkich. Koran zakazuje tworzenia bożków, idoli (S. XXI, 52 nn; XXXIV, 13). Twórca islamu wykluczył myśl o „wizerunkach Boga” (ﺻُﻮَﺭُ ﷲِ ṣuwaru l-lāhi), ponieważ taki sposób wyobrażania Boga w niebiosach byłby Jego tworzeniem przez ludzki byt. Bóg jest całkowicie suwerenny. Mówienie o Bogu jako „kształtowanym” lub „oglądanym” (ﻣَﻨْﻈﻮﺭٌ manẕūrun) byłoby sugestią, że jest On „tworzony” (ﻣُﺼَﻮﱠﺭٌ muṣawwarun) przez ludzkie wyobrażenie. Jest to zgodne z wyznawaniem absolutnego monoteizmu. Określenie a-ikoniczny (anikoniczny) w odniesieniu do islamu jest bliższe prawdy niż termin ikonoklazm islamu.