Zagadnienie demokracji i totalitaryzmu w myśli Józefa kard. Ratzingera - Benedykta XVI

Abstract

Celem niniejszego badania była analiza związku demokracji i totalitaryzmem w ujęciu myśli J. Ratzingera/ Benedykta XVI. Hipotezą badawczą było stwierdzenie, że J. Ratzinger dostrzegał istotne zagrożenie przekształcenia się demokracji w totalitaryzm (myśl ta była spójna z przekonaniem Jana Pawła II o tym, że demokracja bez wartości łatwo się przemienia w jawny lub zakamuflowany totalitaryzm (CA, 46). Paradoksalnie kluczem do tego przekształcenia jest pojęcie wolności w oderwaniu od kategorii dobra i prawdy. Zdaniem J. Ratzingera/Benedykta XVI demokracja powinna być rozważana przede wszystkim w ujęciu substancjalnym (treść demokracji), a nie jedynie proceduralnym czy instytucjonalnym. W tym kontekście istotą demokracji są prawa człowieka oparte na prawie naturalnym, natomiast współczesna liberalna demokracja ma tendencje do podważania wartości moralnych, na których jest ufundowana, a których sama nie jest w stanie sobie zapewnić. Rosnący w siłę relatywizm moralny coraz częściej przedstawiany jako immanentna część samej demokracji. W konsekwencji społeczeństwo, które przyjmuje prymat wolności „wyzwolonej” od wszelkiej prawdy (ontologicznej i aksjologicznej) wykazuje tendencje do autodestrukcji.