Yetişkin Mizaç Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları

Abstract

Alan yazına bakıldığında yetişkin mizacını klinik örneklemin yanı sıra toplum örnekleminde de değerlendiren bir ölçeğin Türkçe adaptasyonunun bulunmadığı görülmüştür. Bu çalışmanın amacı, birçok farklı dile çevrilen Yetişkin Mizaç Ölçeği-Kısa Formunun (Adult Temperament Questionnaire-Short Form) Türkçe’ye uyarlamasını yaparak, güvenirliğini ve geçerliğini incelemektir. Ölçek Ankara’da yaşayan öğrenciler ve farklı sosyoekonomik düzey ve meslek gruplarından oluşan kişiler olmak üzere 462 kişiye uygulanmıştır. Örneklemi oluşturanların yaşları 18 ile 65 arasında değişmektedir (Ort= 22.97). Örneklemin 274’ü kadın (%59.3), 188’i erkektir (%40.7). Ölçeğin yapı geçerliğini ölçmek için açımlayıcı faktör analizi, güvenirliğini incelemek için iç tutarlığına bakılmıştır. Faktör analizi sonunda dürtüsel negatif duygulanım (α = .77), duyusal duyarlı negatif duygulanım (α = .80), dışadönüklük (α = .75), çaba gerektiren kontrol (α = .75) ve duyarlılık (α = .83) olmak üzere 5 faktör bulunmuştur. Dürtüsel negatif duygulanım boyutu, tepkisellik ve ketleyici kontrol alt boyutlarından; duyusal duyarlı negatif duygulanım boyutu, rahatsız olma ve keyif alma alt boyutlarından; dışadönüklük boyutu pozitif duygulanım ve sosyallik alt boyutlarından; çaba gerektiren kontrol boyutu, dikkat kontrolü ve aktivasyon kontrolü alt boyutlarından ve duyarlılık boyutu, genel algısal hassasiyet, çağrışımlı hassasiyet, duygusal algısal hassasiyet, ve üzüntüye duyarlılık alt boyutlarından oluşmaktadır. Alt boyutların iç tutarlılık katsayıları ise .60 ile .79 arasında değişmektedir. Mizacın alt boyutları ile kavramsal olarak eşdeğer olan kişilik alt boyutları arasındaki korelasyonlar anlamlıdır. Bulgular, Türkçeye uyarlanan Yetişkin Mizaç Ölçeği’nin psikometrik olarak kabul edilebilir düzeylerde güvenilir ve geçerli olduğunu göstermiştir.