Yeniden Yorumlanan Medeniyet: Mordecai M. Kaplan ve Yahudilik

Abstract

1881’de Litvanya’da dünyaya gelen Mordecai M. Kaplan ailesi henüz o çocukken Amerika’ya göç ettiğinden eğitimini büyük oranda burada tamamlamıştır. Zaman zaman Amerika’daki Ortodoks Yahudi mezhebine bağlı bazı cemaatlerde bulunmuşsa da büyük oranda Muhafazakâr cemaat içerisinde yetişmiş ve uzun yıllar bu cemaate bağlı kurumlarda eğiticilik yapmıştır. Kaplan’ın, Yahudiliği, geleneksel tanımdan farklı olarak her çağda yeniden yorumlanması gereken bir medeniyet biçiminde tasvir etmesi onun düşüncelerinin temel çekirdeğini oluşturmuştur. Bu temel ön kabul, Kaplan’ın Yahudi kimliğinden Tanrı düşüncesine, Halaka’dan Torah hakkındaki fikirlerine kadar birçok düşüncesini şekillendirmiştir. Kaplan’ın Yahudi kimliğini medeniyet olgusu ile ilişkilendirmesi onun modern İsrail Devleti’ne karşı müspet tavrını belirlediği gibi, Rabbani Yahudiliğin aşkın Tanrı anlayışının aksine Tanrıyı kurtuluşu temin eden ve ancak etkileriyle anlaşılabilen bir güç biçiminde düşünmesine de sebep olmuştur. Yahudi mirası, medeniyetin hafızası olduğu için çok değerli olsa da bu miras mevcut döneme göre yeniden inşa edilmeli ve o çağın insanına anlamlı kılınmalıdır. Biz bu araştırmamızda Kaplan’ın bu düşüncelerini irdeleyecek ardından bu radikal fikirlerin, Yeniden Yapılanmacılık adındaki mezhebe nasıl dönüştüğü hususuna bakacağız.