Yabancı Para Cinsinden Borçlanmanın Yatırımlar Üzerindeki Etkisi: Türk İmalat Sanayi Örneği

Abstract

Para ikamesi olarak da bilinen dolarizasyon olgusu, yüksek enflasyon ve belirsizlik ortamlarında ülke vatandaşlarının ekonomik işlemlerde ulusal para yerine ya da ulusal para ile birlikte yabancı para birimini tercih etmeleri olarak tanımlanmaktadır. Yabancı para biriminden borç miktarını ifade eden yükümlülük (borç) dolarizasyonunun toplam yükümlülükler içerisindeki payı gelişmekte olan ülkelerde önemli bir ekonomik göstergedir. Döviz kurundaki yükselme bu ülkelerde döviz yükümlülüklerinde artışa yol açarak borç yönetimi ve yatırımlar üzerinde olumsuz etkilere yol açmaktadır. Döviz kurlarındaki değişimin şirket bilançoları üzerinde oluşturduğu etki ve buna bağlı olarak yatırımlarda ortaya çıkan değişim “bilanço etkisi” olarak bilinmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de 2010-2021 dönemi için imalat sektöründeki yabancı para cinsinden borçlanmanın yani yükümlülük dolarizasyonunun yatırımlar üzerindeki etkisi iki aşamalı sistem GMM yöntemi ile analiz edilmiştir. Oluşturulan modele firmaya özgü mikro değişkenler ve ekonomiye ilişkin makro değişkenler kontrol değişken olarak eklenmiştir. Elde edilen ampirik bulgulara göre, firmaya özgü mikro değişkenlerden firma büyüklüğü ve maddi duran varlıklardaki değişiklikler firma yatırımlarını aynı yönlü etkilerken, yabancı para cinsinden borçlanmayı ifade eden yükümlülük dolarizasyonundaki artış yatırımları olumsuz şekilde etkilemektedir. Negatif bilanço etkisinin tespit edildiği bu çalışmanın sonuçlarına göre 2010-2021 döneminde Türk imalat sanayi sektöründeki şirketlerin yabancı para cinsinden borçları arttıkça yatırımları azalmaktadır.