Wsparcie społeczne, zdrowie i zachowania zdrowotne nastoletnich dzieci rodziców pracujących za granicą

Abstract

Migracja zarobkowa Polaków w XXI wieku stanowi znaczący problem społeczny. W dyskusjach na temat konsekwencji migracji rodzicielskich dla dzieci można wskazać dwa dominujące nurty: pierwszy traktuje tę sytuację jako bliską lub równą patologii ze względu na ryzyko rozpadu rodziny, zaburzenia więzi rodzinnej oraz wystąpienia problemów psychologiczno-pedagogicznych u dzieci; w drugim zakłada się, że skutki wyjazdów zależą od splotu czynników ryzyka i zasobów środowiskowych. Celem przedstawionej pracy była analiza zarówno wskaźników wsparcia społecznego (ze strony rodziny i szkoły), jak też zdrowia, zadowolenia z życia oraz zachowań prozdrowotnych i ryzykownych nastoletnich dzieci rodziców pracujących za granicą. Przeprowadzone w roku szkolnym 2013/2014 badania ankietowe stanowiły część międzynarodowych badań zachowań zdrowotnych dzieci i młodzieży HBSC (Health Behaviour in School-aged Children). Dane dotyczące emigracji zarobkowej rodziców uzyskano od 1 515 uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Wykazano, że 18,1% badanej młodzieży doświadczyło wyjazdu rodziców za granicę w ciągu dwóch lat poprzedzających badanie. Młodzież z tych rodzin spostrzegała mniejsze wsparcie rodzinne, jednak jakość komunikacji w rodzinie nie różniła się od pozostałych nastolatków. W rodzinach używających programów typu SKYPE nie wystąpił efekt niższego poziomu wsparcia rodziny. Wykazano, że spostrzegany poziom wsparcia od nauczycieli był niższy w grupie nastolatków z rodzin migracyjnych, ale poziom wsparcia od innych uczniów w klasie nie różnił się. Młodzież z rodzin migracyjnych była bardziej aktywna fizycznie od swoich rówieśników, ale rzadziej jadła śniadania. Młodzież gimnazjalna z rodzin migracyjnych częściej niż rówieśnicy sięgała po papierosy i marihuanę, częściej też upijała się i podejmowała aktywność seksualną. Nie stwierdzono róż�nic pomiędzy analizowanymi grupami młodzieży w zakresie zdrowia i zadowolenia z życia. Badanie wskazało rodzinę jako kluczowe źródło wsparcia dla młodzieżyi potwierdziło pozytywną rolę nowoczesnych mediów elektronicznych. Prowadzenie systematycznych badań i wdrażanie na ich podstawie programów promocji zdrowia dzieci i młodzieży z rodzin migracyjnych powinno na stałe zagościć we współczesnej polityce zdrowotnej.