Święta Góra na Pojezierzu Mazurskim. Grodzisko wczesnośredniowieczne czy obóz wojskowy z połowy XVII wieku?

Abstract

Stanowisko określane jako Święta Góra znajduje się na Pojezierzu Mazurskim. Zajmuje ono młodoglacjal�ne wyniesienie, ograniczone od wschodu i południa doliną rzeki Staświnki, a od zachodu rynną jeziora Wojnowo. Od północy wyniesienie to zamyka sztuczny wał odcinkowy. Do II wojny światowej wykopaliska prowadzili tu: H. Lorek (1881 r.), H.K. Hess von Wichdorff (1922– 1923 r.). Kolejne prace wykopaliskowe miały miejsce w 2005 r. i w latach 2011–2013 r. Ostatnie z wykopalisk były częścią projektu “The Ecology of Crusading” finansowanego przez European Research Council. Wyniki badań dostarczyły informacji o zasiedlaniu Świętej Góry we wczesnej epoce żelaza, rozwiniętej fazy okresu wędrówek ludów, oraz we wczesnym i późnym średniowieczu. Badaniom w latach 2005 i 2011–2013 towarzyszyły analizy paleośrodowiskowe i geoarcheologiczne. Ich wyniki umożliwiły szczegółową rekonstrukcję wczesnośredniowiecznego krajobrazu w sąsiedztwie Świętej Góry, oraz relacji człowiek – środowisko w czasach przed i po podboju Galindii przez Krzyżaków. Kluczowe znaczenie w ustaleniu wstępnej chronologii i funkcji północnego wału miały badania prze�prowadzone w 2013 r. W przecinającym go poprzecznie wykopie archeologicznym ujawniona została struktura jego konstrukcji. Wskazywała ona jednoznacznie na nowożytną chronologię wału, potwierdzoną również przez odkryte w nim fragmenty późnośredniowiecznych naczyń siwionych oraz jeden fragment nowożytnej ceramiki z zieloną polewą szklaną. Zatem północny wał nie był reliktem wczesnośredniowiecznego pruskiego grodziska. Powstał zapewne w czasach Księstwa Pruskiego, prawdopodobnie około połowy XVII w., jako element fortyfikacji obozu wojskowego.