Własność zagraniczna a efektywność przedsiębiorstw w Polsce

Abstract

Przedmiot badań: W pracy podjęto problem oddziaływania struktur własnościowych z udziałem inwestorów zagranicznych na efektywność przedsiębiorstw w Polsce. Jest to szczególnie istotne w sytuacji coraz większego znaczenia kapitału zagranicznego w gospodarce polskiej. Pomimo znacznego dorobku naukowego nadal wiele kwestii nie zostało w pełni wyjaśnionych, a ponadto dotychczasowe wyniki badań tracą swoją aktualność ze względu na zmienność prawno-ekonomicznych uwarunkowań funkcjonowania przedsiębiorstw.
 Cel badawczy: Celem pracy jest analiza zależności między własnością zagraniczną a efektywnością przedsiębiorstw w Polsce w latach 2012–2019. W wyniku przeprowadzonych badań zweryfikowano cztery hipotezy badawcze.
 Metoda badawcza: W badaniach wykorzystano zagregowane dane 8,9 tys. przedsiębiorstw zagranicznych i 41,2 tys. przedsiębiorstw krajowych, zatrudniających 10 i więcej pracowników. Zastosowano następujące metody badawcze: pomiar skali własności zagranicznej w sektorze przedsiębiorstw w Polsce (4 wskaźniki), pomiar przeciętnej wielkości przedsiębiorstw zagranicznych i krajowych (3 wskaźniki), pomiar i analizę porównawczą efektywności przedsiębiorstw zagranicznych na tle przedsiębiorstw krajowych (11 wskaźników). 1
 Wyniki: Występuje systematyczny wzrost znaczenia własności zagranicznej w sektorze przedsiębiorstw
 w Polsce, a największy wzrost odnotowano w przypadku udziału w liczbie zatrudnionych i wielkości przychodów. Ustalono, że przedsiębiorstwa zagraniczne osiągały zdecydowanie wyższą efektywność gospodarowania zasobami ludzkimi niż przedsiębiorstwa krajowe, lecz w dłuższym okresie występowała tendencja do zmniejszania się tej przewagi. Przedsiębiorstwa zagraniczne wykazywały wyraźną i jednoznaczną przewagę nad przedsiębiorstwami krajowymi w zakresie zdolności do generowania wysokiej stopy zwrotu z kapitału wniesionego przez właścicieli. Istotne jest, że przewaga ta nie wynikała bezpośrednio z poziomu osiąganej rentowności sprzedaży czy rotacji aktywów. Głównym źródłem tej przewagi było wykorzystywanie przez przedsiębiorstwa zagraniczne – w większym stopniu niż przedsiębiorstwa krajowe – kapitału obcego do finansowania swojej działalności. Przedsiębiorstwa zagraniczne – pomimo większego potencjału i wyższej efektywności w wielu aspektach działalności – znacznie rzadziej niż przedsiębiorstwa krajowe wykazywały dodatni wynik finansowy netto. Wskaźniki zastosowane do oceny rzeczywistej skali obciążeń podatkowych na początku badanego okresu były na zbliżonym poziomie, a od 2017 r. osiągały wyższy poziom w przedsiębiorstwach zagranicznych. Różnice te wynikały nie tylko z polityki uszczelniania systemu podatkowego, ale także miały źródło w odmiennych stawkach podatku CIT dla przedsiębiorstw o różnej wielkości generowanych przychodów (głównie w przedsiębiorstwach krajowych).