Uwarunkowania tworzenia „Sieci najciekawszych wsi”. Wyniki oceny eksperckiej 50 polskich miejscowości

Abstract

Celem opracowania jest interpretacja wyników oceny eksperckiej 50 polskich wsi, które charakteryzują się dużymi walorami kulturowymi. Ocena grupy miejscowości wiejskich miała na celu określenie możliwości utworzenia „Sieci Najciekawszych Wsi”. W artykule przedstawiono podstawy metodyczne oceny oraz zróżnicowanie grupy wsi w zakresie wybranych cech. Celem tworzącej się „Sieci Najciekawszych Wsi” jest budowa markowego produktu turystycznego na obszarach wiejskich. Tworzenie „Sieci Najciekawszych Wsi” jest procesem długofalowym, któremu towarzyszy wiele celów w różnych aspektach funkcjonowania wiejskich miejscowości. Operatorem powstającego produktu markowego jest Polska Sieć Odnowy i Rozwoju Wsi (PSORW) – stowarzyszenie ok. 50 podmiotów, głównie samorządów gminnych. Rozkład przestrzenny wybranych do projektu 50 wsi pokazał, że największe zasoby materialnego dziedzictwa kulturowego charakteryzują się regiony, w których przeważała bardziej trwała zabudowa mieszkaniowa i gospodarcza (cegła, kamień, szachulec) przed II wojną światową – tj. w obszarach przyłączonych do Polski w 1945 roku (zachodniopomorskie, lubuskie, dolnośląskie, opolskie, warmińsko-mazurskie). Stan zachowania oryginalnych układów przestrzennych oraz fizjonomicznych zależał w dużej mierze od intensywności powojennych przekształceń osadnictwa wiejskiego pod wpływem industrializacji i urbanizacji. Stosunkowo dużo interesujących pod tym względem wsi znajduje się w rolniczych obszarach województwa podlaskiego, lubelskiego, małopolskiego, podkarpackiego. Wśród najlepiej ocenionych aspektów znalazły się: przyroda i krajobraz wewnątrz miejscowości, wyróżniki wsi, wjazdowe ciągi komunikacyjne, obiekty zabytkowe, przyroda i krajobraz w otoczeniu, układ ruralistyczny. Najsłabiej podczas oceny wypadły następujące aspekty: charakter i stan ogrodzeń, stan techniczny zabudowy, usługi, produkty, pamiątki, system opisu trasy, miejsca dla turystów, system informacji wizualnej.