Usûlî İhtilaflar Açısından El-‘Unvân İle Eş-Şâtıbiyye Mukayesesi

Abstract

Bu çalışmada, kıraat ilminin temel kaynaklarından olan el-‘Unvân ile eş-Şâtıbiyye isimli iki eser, usûlî ihtilaflar açısından karşılaştırılmıştır. Her iki eser, telif edildiği tarihten günümüze değin yaygın olarak okutulan, ezberletilen ve referans gösterilen önemli çalışmalardır. Özellikle de eş-Şâtıbiyye, günümüzde varlığını devam ettiren kıraat tarik ve mesleklerinin ana kaynakları arasında yerini almakla güncel bir hüviyete sahiptir. eş-Şâtıbiyye telif edilmeden önce Mısır’da daha çok el-‘Unvân’ın okutulup ezberletilmekte olduğu ifade edilmiştir. el-‘Unvân ile eş-Şâtıbiyye yedi kıraate dair rivayet ve tarik içermesi sebebiyle muhteva yönünden aynı olsa da bazı vecihlerin terk veya isbatı noktasında aralarında birtakım farklılıklar vardır ve söz konusu farklılıkların bütüncül olarak takdimi çalışmanın nirengi noktasıdır. Çalışmada söz konusu vecihlerin sıhhat derecesi, buna bağlı olarak ilgili vecihlerin tercih sebepleri de tespit edilmeye çalışılmıştır. Bununla da eş-Şâtıbiyye’nin günümüz kıraat eğitim-öğretiminde merkezi konuma gelmesinin teorik arka planının yansıtılması amaçlanmıştır. Aynı zamanda bu farklılıklar, zaman zaman temel kaynaklar açısından analiz edilmiştir. İki eser arasındaki kıraat ihtilafları tespit edilip bir doküman çıkartılmakla, hem sahada araştırma yapmak isteyenler için akademik veri ortaya konulması hem de Şâtıbiyye tariki üzere kıraat okuyan-okutan kimselere kolaylık sağlanması hedeflenmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular sonucunda eş-Şâtıbiyye’nin daha fazla vecih ihtiva ettiği tespit edilmiş ve iki eser arasındaki ihtilafların, genelde bir vechin terk veya isbatı şeklinde meydana geldiği görülmüştür.