Tüsterî Tefsiri'nin İhmal Edilen Yönü: Sünnet Vurgusu ve Bid'at Karşıtlığı

Abstract

Tüsterî’nin Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘azîm adlı eseri literatürde işârî tefsir geleneğinin ilk temsilcisi olarak bilinmektedir. Bununla birlikte ayetlerin batınî yorumlarını içeren bu eserde kendinden önceki dönemlerde ve kendi döneminde gündem olan fikrî tartışmaların yansımalarını bulmak mümkündür. Tüsterî’nin ayetleri izahında dönemin temel tartışma konusunu teşkil eden sünnet-bid‘at meselesi oldukça bariz bir şekilde yer almıştır. O ayetlere ilişkin izahlarında sık sık sünnete vurgu yapmakta ve bid‘at karşısındaki katı tutumunu dışa vurmaktadır. İtikâdî açıdan ehl-i sünnet çizgisinde olması onun tarafını belirlemede etkili olmakla birlikte bu tavrının çok daha ileri kişisel bir hassasiyete dayandığı da anlaşılmaktadır. Zira onun sünnete ittibayı bu derece vurgulayan ve bid‘ati küfre yaklaştıran tavrına literatürdeki diğer tefsirlerde rastlanmamıştır. Onun sünnet, bid‘at ve genel olarak ehl-i bid‘atle ilgili görüşleri çoğunlukla ehl-i hadisin görüşleriyle örtüşmektedir. Tüsterî’nin tefsirinde kullandığı sünnet, bid‘at, cemaat gibi kavramlarla, kavramsallaşma sürecindeki ehl-i sünnete kendi ölçülerince katkı sunduğu söylenebilir.