TÜRKİYE’DE İCRA EDİLEN YAYLI HALK ÇALGILARI

Abstract

Yaylı halk çalgıları, müzik pratiklerinin en önemli seslendirme araçlarındandır. Bu çalgılar, tıpkı diğer çalgılar gibi icra edildiği toplumun müzik kültürüne uygun bir şekilde gerek şekil ve yapı özellikleri bakımından gerekse de icra bağlamında dönüşerek ve de değişerek günümüze kadar ulaşmıştır. İnsanın en önemli gereksinimlerinden biri olan müzik yapma ihtiyacı doğrultusunda değişen ve gelişen bu çalgılar, taşındıkları yeni bölgelerde yeni anlamlar kazanarak yeni icra ortamları bulmuştur. Türkiye sahası, kendi kültürel kimliğini yansıtan yaylı halk çalgıları bağlamında oldukça zengin bir bölgedir. Öyle ki her bölgenin ve de her yörenin müzik unsurlarında ve müzik pratiklerinde yaylı halk çalgısına rastlamak mümkündür. Bu bağlamda bu makalede, günümüzde Türkiye’de icra edilen yaylı halk çalgılarından; Kastamonu kemanesi, ıklık, hegit, tırnak kemane, bas kemane, Karadeniz kemençesi, kemençe (Batman, Mardin ve Siirt bölgelerinde icra edilen kemençe), keman ve kabak kemane çalgılarının şekil ve yapı özellikleri yanında, icralarını da merkeze alarak değerlendirmeler yapılacaktır. Bu bilgiler ışığında karşılaştırma yöntemiyle Türk dünyasında icra edilen yaylı halk çalgıları arasındaki şekil, yapı ve de icra özellikleri bakımından ortak özellikleri tespit edilecek ve de Türk dünyası yaylı halk çalgı tiplerinin Türkiye sahasında icra edilen yaylı halk çalgılarının birbirlerine olan etkileri ortaya koyularak bir sonuca ulaşılmaya çalışılacaktır.