Türkiye'de Din Psikolojisi Alanındaki “Dindarlık” Konulu Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi Üzerine Bir Araştırma

Abstract

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de Din Psikolojisi alanında 1995 ve 2022 yılları arasında “dindarlık” konulu lisansüstü çalışmaları bazı kriterleri esas alarak bibliyometrik analiz tekniği ile incelemek suretiyle gelecekteki araştırmacılara rehberlik edici yönde katkıda bulunabilmektir. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden bibliyometrik analiz türünde tasarlanmıştır. Bu bağlamda çalışmanın araştırma evrenini YÖK tarafından hizmet veren “Ulusal Tez Merkezi” sisteminden taranan “dindarlık” konulu lisansüstü çalışmalar oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise amaçlı örnekleme yönteminden ölçüt örnekleme tekniği kullanılarak belirlenen, ilgili veri tabanı üzerinden taranan ve 1995-2022 yılları arasında Din Psikolojisi alanında hazırlanmış olan “dindarlık” konulu 219 lisansüstü tez çalışması teşkil etmektedir. Araştırmanın verileri doküman incelemesi yoluyla toplanmış olup belirlenen kriterlere göre bibliyometrik analiz ve içerik analiz teknikleri ile analiz edilmiştir. Din Psikolojisi alanındaki “dindarlık” konulu çalışmaların belirlenen kriterlere göre detaylı analizlerinde, tez türlerine göre 37’si doktora, 182’si yüksek lisans olmak üzere toplamda 219 çalışma yapıldığı görülmüştür. Konu ile ilgili en fazla Marmara Bölgesi’nde (n=83 çalışma), İstanbul ilinde (n=42 çalışma) ve Marmara Üniversitesi’nde (n=30 çalışma) tez çalışması yapıldığı tespit edilmiştir. Tamamlandıkları yıl açısından bakıldığında, 47 çalışmayla en fazla çalışmanın 2019 yılına ait olduğu ve son 4 yılda yapılan çalışmaların tüm çalışmaların yarısından fazla olduğu belirlenmiştir. Sayfa sayıları açısından ise 100-124 sayfa arası 52 çalışma bulunduğu; en fazla 608 sayfalık, en az 63 sayfalık çalışma olduğu ve sayfa ortalamasının ise 155 sayfa olduğu görülmüştür. Tez danışmanları açısından yapılan analizlerde ise en fazla Prof. Dr. ünvanlı tez danışmanlarının bulunduğu belirlenmiştir. Yine yapılan çalışmalarda “dindarlık”, “din” ve “din psikolojisi” kelimelerinin kullanımlarının anahtar kelime ve dizinlerde sıkça tercih edildiği görülmüştür.