Türkiye Şeftali Piyasasının Ekonomik Analizi ve Pazarlama Marjları

Abstract

Çalışmada gıda sanayisine ham madde oluşturması, insan sağlığına sunduğu katkılar, enerji kaynağı ve gübre olarak kullanılabilmesi gibi özellikleriyle her geçen gün önemi artan şeftali piyasasının analizi amaçlanmıştır. Veri seti; TÜİK ve TOB istatistiklerinden temin edilen 2003-2017 yıllarına ait; üretici fiyatı, tüketici fiyatı, üretim, tüketim, ihracat, ithalat ve girdi fiyatlarına ilişkin verilerden oluşturulmuştur. Türkiye şeftali piyasasını analiz etmek amacıyla; arz ve talep fonksiyonları ile ilgili modeller tahmin edilmiş, pazarlama marjı ve zincirleme indeks hesaplamaları yapılmıştır. Regresyon tahmin sonuçları, üretim üzerinde; gübre fiyatlarının negatif yönlü, tarımsal işgücü ücretlerinin ise pozitif yönlü bir ilişki içerisinde olduğunu ortaya koymuştur. Talep üzerinde pozitif yönlü etkiye sahip faktörün nüfus olduğu belirlenmiştir. Reel fiyatlara göre; ortalama pazarlama marjı 0.60 TL kg-1, üreticinin eline geçen değer %53.92 olarak hesaplanmıştır. 2008-2011 yılları arasında ortalama %60.92 olan reel üreticinin eline geçen değerin 2017 yılına gelindiğinde %48.28 oranına gerilemesi; piyasada her geçen yıl elde edilen kazançtan üreticiye daha az pay düştüğünün göstergesidir. Üreticinin eline geçen değer artarken pazarlama marjının azalması hem üretici hemde tüketicinin lehine olacağı için, üreticilerin kooperatifler gibi pazarlama marjını azaltabilecek oluşumlara teşvik edilmesi önem taşımaktadır.