Türkiye’deki Bölgesel Kalkınma Projelerinin Bölgesel Gelişme Süreçlerine Etkisi

Abstract

1900’lü yıllardan günümüze kadar hazırlanan bölge kalkınma projeleri bölgesel gelişme politikalarının etkisi altında kalmıştır. 1980’lere kadar ulusal kalkınma odaklı politikalara ağırlık verildiği görülürken; 1980’lerden sonra bölgesel kalkınma politikalarının planlı kalkınma hamlesine daha fazla hizmet ettiği anlaşılmaktadır. 1923 – 2023 yılları arasında toplam 13 proje hazırlanmıştır. Temel amacın bölgesel potansiyelleri kullanarak bölgesel gelişmeyi sağlamak olduğu projelerin uygulanabilmesi durumunda bölgesel eşitsizlik sorununun minimize edilebileceği öngörülmüştür. Bu çalışma, Türkiye’de bölge kalkınma projelerinin bölgesel gelişme süreçlerini ne yönde etkilendiğini ve Planlı Kalkınma Dönemi’nde uygulanan bölgesel gelişme politikalarının mekânsal ve sektörel etkilerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Uygulanan 7 farklı proje incelenmiş olup, projelere ilişkin genel bilgiler ve geliştirilen bölgesel politikaların öneri mekânsal referansları ortaya konulmuştur. Ayrıca, planlanan projelerin hayata geçirilmesiyle bölge özelinde gözlenen mekânsal ve sektörel değişimler ortaya konulmuştur. Böylece, bölge kalkınma projelerinin amaçları ve sonuçları arasında tutarlılık olup olmadığı değerlendirilebilmiştir. Buna göre, Planlı Kalkınma Dönemi öncesinde etkin bir rolü olmayan bölge kalkınma projelerinin, bu dönem sonrasında uygulamada geniş yer tuttuğu ve bölge planlama sürecine kritik biçimde yön verdiği anlaşılmıştır.