Türkçe Öğretmenlerinin Dilbilim Kavramına Yönelik Metaforik Algıları

Abstract

Metafor, bir sözcüğün imgeler yardımıyla yeni anlamlar kazanmasıdır. Metaforlar, algıları ortaya çıkarması işleviyle Türkçe eğitiminde önemli bir yere sahiptir. Dilbilim verilerinin Türkçe eğitiminde kullanılması, dilbilim kavramına yönelik metaforik algıların tespitini önemli kılmaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkçe öğretmenlerinin dilbilim kavramına yönelik metaforik algılarını belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yöntemine uygun olarak olgubilim deseni kullanılmıştır. Çalışmaya Gaziantep ilinde 2021-2022 eğitim öğretim yılında görev yapan 101 Türkçe öğretmeni katılmıştır. Katılımcılardan toplanan veriler içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda Türkçe öğretmenlerinin metaforik algılarını ortaya çıkaran 5 metafor kategorisine (Temel Alan Olarak Dilbilim, Geniş Sınırları Olması Bakımından Dilbilim, Zor Bir Alan Olarak Dilbilim, Sistemli Bir Alan Olarak Dilbilim, Değişen ve Gelişen Bir Alan Olarak Dilbilim) ulaşılmıştır. Türkçe öğretmenlerinin en fazla “Temel Alan Olarak Dilbilim” kategorisinde metafor oluşturdukları görülmüştür. Toplanan veriler içinde en çok tekrar eden metaforun “Geniş Sınırları Olması Bakımından Dilbilim” kategorisinde bulunan “uzay/evren” metaforu olduğu belirlenmiştir. Çalışmada en az metafor bulunan kategori “Değişen ve Gelişen Bir Alan Olarak Dilbilim” kategorisi olmuştur. Araştırmadan elde edilen bulgulardan hareketle, Türkçe öğretmenlerinin dilbilimi büyük oranda Türkçe eğitimiyle ilişkilendirdikleri görülmüştür. Çalışmanın, dilbilim kavramının Türkçe öğretmenleri tarafından nasıl algılandığının ortaya konulmasına ve buradan hareketle Türkçe öğretiminin dilbilim ilkeleriyle zenginleştirilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.