Türk Hemşirelik Tarihindeki Lider Hemşireler ve Cerrahi Hemşireliğinin Gelişimi

Abstract

Hemşirelik, kadınların bakım verici rolünü savaşlar sırasında yaralı askerlerin bakımını sürdürmeleriyle başlamış olsa da modern hemşirelik Florence Nightingale’in çevre kuramı ve çalışmalarının da etkisiyle başlamıştır. Nightingale’in çalışmaları profesyonel hemşirelik biliminin temellerini oluşturmuştur. Ülkemizde ise hemşirelik eğitimi ilk olarak 1876’dan sonra Meşrutiyet Dönemi’nde başlamıştır. Doktor Besim Ömer Paşa tarafından 1913 yılında Hilal-i Ahmer merkezinde, 1914-1915 yılları arasında Darülfünun’da, 1916 yılında ise Kadırga Doğum Kliniği’nde hemşirelik eğitim kursları açılmıştır. Çanakkale’den vapurla İstanbul’a ağır yaralıları taşıyan ve aynı zamanda ameliyatların da yapıldığı Reşit Paşa Hastane Gemisi’nde görev yapan tek Türk hemşire olarak bulunan Safiye Hüseyin Elbi, 1925’te açılan Kızılay Hemşire Okulu kurucularından olmuştur. 1924 Amiral Bristol mezunu olan Esma Deniz İbrahim, Columbia Üniversitesi’nde eğitimini sürdürmüş ve 1930’ta yurda dönmüştür. O da Safiye Hüseyin Elbi gibi Türk Hasta Bakıcılar Cemiyeti’nin (Türk Hemşireler Derneği) kurucuları arasında yer almaktadır. İnsanlık tarihinin varoluşu ile başlayan cerrahinin tarihi dünden bugüne bazen durağan olsa da çoğu zaman hızlı gelişimler göstermiştir. 19. yüzyıl başlarında ise ameliyathane hemşireliğinin bir çalışma alanı olarak kabul görmesiyle profesyonel cerrahi hemşireliğinin temelleri atılmıştır. Günümüzde cerrahi hemşiresi, hastanın cerrahi kliniğe kabul edilmesiyle başlayan, ameliyat sırası ve sonrası dönemde evde bakımı ile rehabilitasyonunu da içeren uzun bir süreçte hastanın bakımını sürdüren profesyonel bir meslek üyesidir. Cerrahi teknik, teknoloji ve bilişim alanlarındaki yenilikler, cerrahi hemşirelerinin sürekli değişimini ve gelişimini zorunlu kılmaktadır. Bu gerekçeyle hemşirelik bilimi ve uygulamalarının geliştirilmesinde sorumluluğu bulunan hemşire liderler, kurum ve kuruluşlar, meslek üyeleri ortak stratejiler belirlemeli, uygun düzenlemelerle uygulamaya geçirmelidir. Bu derleme ile Türk hemşirelik tarihi ile ilişkili olarak cerrahi hemşireliğinin geçmişten günümüze geçirmiş olduğu tarihsel süreç incelenmiş ve gelecekteki durumuna yönelik bir değerlendirme yapılmıştır.