Three-stage enlargement of the Schengen area to include new EU member states under the post-Amsterdam principles

Abstract

Artykuł przedstawia najistotniejsze prawne następstwa rozszerzenia strefy Schengen na podstawie zasad poamsterdamskich, które można określić jako trójetapową akcesję do strefy Schengen. Zostały one zdefiniowane w Protokole Schengen i rozszerzone w traktatach akcesyjnych oraz prawie pochodnym UE. Obszarem badawczym są reguły dotyczące włączania nowych państw do obszaru Schengen oraz prawne konsekwencje tego procesu. Stanowią one kluczową reformę strefy Schengen i wyznaczają nowy kierunek rozwoju „obszaru bez granic”. W artykule postawiono hipotezę główną i dwie hipotezy cząstkowe. Hipoteza główna zakłada, że zasady poamsterdamskie stały się najważniejszą reformą acquis Schengen, wyznaczając prawną konieczność oraz nowe prawne następstwa rozszerzenia strefy Schengen. Konsekwentnie można postawić dwie hipotezy cząstkowe, że opracowanie zasad poamsterdamskich przyspieszyło rozwój strefy Schengen, a tym samym wzmocniło „obszar bez granic”. Druga z hipotez cząstkowych wskazuje, że obszar ten należy rozpatrywać dwuaspektowo, jako obszar prawa i obszar terytorialny, które poprzez realizację zasad poamsterdamskich ulegają stopniowemu ujednolicaniu. Przy zastosowaniu metodologii badań prawnych dokonano analizy prawa pierwotnego UE oraz unijnego prawa pochodnego w zakresie dorobku Schengen inkorporowanego do prawa UE na mocy Traktatu amsterdamskiego (TA).