The Understanding of Creation and Organization of Divine Hierarchy according to Memphis Theology in Ancient Egypt

Abstract

Yaşamın inanç vasıtasıyla düzenlendiği Eski Mısır’da teolojik anlayışlar, krallığın yönetiminden bireyin yaşantısına kadar belirleyici unsur olmuştur. MÖ 3100’lü yıllardan itibaren merkezi bir siyasi güç tarafından yönetilen Eski Mısır toplumu, çöllerle çevrili izole bir coğrafyada sahip olduğu inancı ve kültürü hiçbir dış etkiye maruz kalmadan binyıllarca sürdürmüştür. Bu uzun süreçte yaşanan siyasi ve kültürel değişimler sonucunda inanç anlayışında dönüşümler yaşanmıştır. Modern Mısır bilimcilerin tasnifi ile oluşturulan Memfis, Heliopolis, Hermopolis ve Teb Teolojileri ile bu dönüşümler ile ortaya çıkan inanç biçimlendirmesi tanımlanmaya çalışılmıştır. Eski Mısır’daki her teolojik anlayışın özgün yaratılış anlatısı ve tanrısal hiyerarşisi bulunmasına rağmen çalışmamız, Memfis Teolojisi ile sınırlandırılmıştır. Eski Mısır’ın ortak bir yönetim altında toplanarak merkezi kültürün yayılmaya başladığı dönemde ortaya çıkan Memfis Teolojisi, sahip olduğu kapsayıcılık ile Mısır toplumun tamamına hitap eden bir inanç anlayışı oluşturmuştur. Bu inanç anlayışı, binyıllar boyunca sürmüş ve yirmi beşinci hanedanın krallarından olan Şabaka, MÖ VII. yüzyılda Memfis Teolojisinin yaratılış anlatısını yeniden kopyalatarak günümüze ulaşmasını sağlamıştır. Bu çalışma, Eski Mısır’daki inanç anlayışı ile ilgili geniş literatürden hareketle, Memfis Teolojisindeki yaratılış anlatısını, Mısır’ın genel inanç sistemi ile mukayeseli olarak inceleyip, tanrısal hiyerarşide meydana gelen değişimleri ortaya koymayı amaçlamaktadır.