The Significance of Yellow Dyed Warps in Cairene Rugs and a Group of Ottoman Court Prayer Rugs

Abstract

Seljuk, Holbein ve Osmanli Usak halilari gibi Turk halilarinda gorunen cozguler, genelde dogal rengi olan beyaz ya da kirmizi boyalidir. Fakat "S" bukumlu ve asimetrik dugumlu olan Kahire halilari ve altin, gumus telleriyle suslenmis Osmanli Saray seccade grubunda, sariya boyali cozguler kullanilmaktadir. Sariya boyali cozgu kullanilmis olan baska halilar ise, ayni teknik ozelliklerini tasiyan Memluk halilaridir. Cozgulerinde kullanilan sari boya maddelerinin mensesini inceledigimizde, Memluklerin, Akdeniz'de kolayca bulunabilen boyaci sumagi bitkilerinden cikan Fisetin boya maddesinin disinda, Iran, Afganistan ve Kuzey Pakistan, Hindistan bolgelerinden elde edilen Iran Larkuspur bitkilerinden cikan Ouercetin, Isorfiamnetin ve Kempferol boya maddesi ile ozel boyanmis yunleri, ya da boya bitkilerini ozel olarak Misir'a getirdiklerini anliyoruz. Kahire ve Osmanli Saray Seccadelerindeki sari cozgulerin ise, Dogu Akdeniz ve Guneybati Asya'da yetisen mese agacindan cikan Tannin boya maddesi ile boyandigi ortaya cikmistir. Bununla birlikte, tarihsel kaynaklari inceledigimizde, dokuma cozgulerini sariya boyamanin nedeni olarak, halinin degerini arttirmak amaciyla, cok degerli olan altin ve gumus telleri yerine, cozguyu sari rengine boyatarak haliya kullanmis olduklari dusunulmektedir. Dogu'daki altin telleri kullanma geleneginden kaynaklanmis olan bu kultur, Turkler ve Mogollarin Islam ulkelerine yayilmalari ile birlikte Memluklere gectigini ve Sultan I. Selim'in Misir'i zapt ettikten sonra, bu gelenegin Osmanlilar tarafindan da devam ettirildigini soyleyebiliriz.