The Scary Disease in Citrus: Greening

Abstract

Turunçgil yeşillenme hastalığı (Huanglongbing-HLB, Greening Disease) turunçgil ağaçlarında ekonomik kayıplara neden olan bakteriyel bir hastalıktır. Hastalığı oluşturan patojenin bilimsel ismi Candidatus liberibacter’dir. HLB ye sebep olan şu ana kadar üç farklı Candidatus tür’ü saptanmıştır. Bunlardan Candidatus liberibacter asiaticus (CLas), dünya genelinde HLB ile ilişkili en yaygın Liberibacter türüdür. Diğer iki tür olan, Candidatus liberibacter americanus (CLam) ve Candidatus liberibacter africanus (CLaf) ise daha az yoğunlukta ve ekolojilere özel olarak yaygınlık gösterirler. Hastalık Hindistan’da 1929 yılında “turunçgillerde geriye ölüm” olarak tanımlanmıştır. Ancak bu hastalık 1890’lı yıllarda Çin de ‘yellow shoot diseas, sarı sürgün hastalığı’ olarak çok iyi bilinmekte olması nedeniyle çoğu bilim insanı hastalığın ilk ortaya çıktığı yeri Çin olarak kabul etmektedir. Turunçgil yeşillenme hastalığına karşı bugüne kadar yüzde yüz etkili herhangi bir mücadele yöntemi bulunamamıştır. Bu da, patojenin ne kadar tehlikeli ve önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Hastalık, turunçgil üretim alanlarında veya ülkeler arasında vektör böceklerle, (Afrika Turunçgil Psillidi olan Trioza erytreae Del Guercio, diğer bir Psillid türü olan Asya Psillidi Diaphorina citri Kuwayama) veya enfekteli aşı gözleri ile taşınmaktadır. HLB, özellikle portakal, mandarin, tangelo ve greyfurt fidan veya ağaçlarında yaşa bakmaksızın etkilidir. Enfekteli ağaçlarda ortaya çıkan tipik hastalık belirtileri çinko eksikliği, bazı abiyotik stres faktörlerinin belirtileri veya diğer bazı turunçgil hastalıklarının oluşturduğu belirtiler ile karıştırılabilmektedir.