The Relationship Between Recreation Benefit And Ecocentric, Anthroposentric, Antipatic Approaches in Orienteering Athletes

Abstract

Bu araştırmanın amacı oryantring sporcularının ekosentrik (doğa merkezli), antroposentrik (insan merkezli) çevre ve çevrenin korunmasına yönelik antipatik tutumlarını incelemek ve rekreasyon fayda ile ilişkisini belirlemektir. Araştırmaya ulusal düzeyde yarışmalara katılan lisanslı kulüp sporcularından oluşan ve tesadüfi örneklem yoluyla seçilen 294 oryantring sporcusu katılmış, veriler Thompson ve Barton (1994) tarafından geliştirilen, Erten (2007)’nin Türkçe’ ye uyarladığı "Ekosentrik, Antroposentrik ve Çevreye Yönelik Antipatik Tutum Ölçeği" ve Akgül, Ertüzün ve Karaküçük’ün 2018 yılında geçerlik güvenirlik çalışması yaparak Türkçe versiyonunu geliştirdikleri “Rekreasyon Fayda Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde, betimsel istatistikler, bağımsız tek örneklem testi, tek yönlü varyans analizi ANOVA testinden, grup içi karşılaştırmalar için Tukey(HSD-LSD) testinden ve Pearson Korelasyon testinden yararlanılmıştır. Bu çalışmada çevre tutumu için .84, rekreasyon fayda için .95 iç tutarlılık katsayısı elde edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda oryantring sporcularının Katılımcıların çevreye yönelik antroposentrik tutumları en yüksek ortalamayı elde etmişken (44,19± 8,87), ekosentrik tutum puanları ortalamaya yakın olduğu (65,30±8,24), antipatik tutum puanları ise ortalamanın altında (25,69±13,66) kaldığı belirlenmiştir. Rekreasyon fayda ölçeğine bakıldığında orta düzeyde rekreasyon fayda puanı (103,35±13,78) sergileyen katılımcılar, en yüksek fayda puanını fiziksel (30,27±4,40), en düşük fayda alt boyut puanını ise psikolojik alt boyutta (34,49±4,95) elde etmiştir. Rekreasyon fayda ölçeğinde ise, orta düzeyde rekreasyon fayda puanı sergileyen katılımcılar, en yüksek fayda puanını fiziksel, en düşük fayda alt boyut puanını ise psikolojik alt boyutta elde etmişlerdir. Elde edilen bulgulara bakıldığında katılımcıların eğitim düzeyi, algıladıkları gelir düzeyi, günlük boş zaman süreleri ve oryantring yapma süreleri ile çevreye yönelik ekosentrik, antroposentrik ve antipatik tutumlar ve rekreasyon fayda ölçeği arasında anlamlı farklılıklar saptanmışken, cinsiyet değişkeni ile ölçekler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunamamıştır. Bulgulara göre, katılımcılardan eğitim düzeyi ortaokul ve altı olanların, gelir durumunu kötü olarak niteleyenlerin, günlük boş zaman süresi diğer gruplara oranla daha yüksek olanların antipatik tutum puanları, lisans ve üzeri eğitim düzeyinde olan katılımcıların ve oryantiring sporunu en uzun süre yapan katılımcıların ekosentrik tutum puanı, gelir durumunu iyi olarak niteleyenlerin psikolojik fayda alt boyut puanları diğer gruplara oranla daha yüksek olarak saptanmıştır. Aynı zamanda çevreye yönelik ekosentrik, antroposentrik ve antipatik tutum ve rekreasyon fayda ölçekleri arasında yapılan pearson korelasyon analizine göre çevre tutumu ile rekreasyon fayda arasında pozitif yönlü orta düzeyde ilişki saptanmıştır. Araştırma sonucunda eğitimin, gelirin ve oryantiring sporunu daha uzun süre yapmanın bireylerin çevreye yönelik tutumlarını değiştirebileceği, aynı zamanda psikolojik açıdan rekreasyonel fayda elde edilmesinde gelirin rekreasyon fayda düzeyi değiştirebileceği araştırma sonucunda ifade edilebilir.