The Personality, Literary Personality And Poems of Haydari Vucudi, Who is Considered the Second Mawlana in the Sufi Literature of Afghanistan

Abstract

Bu makalede Afganistan’da tasavvuf edebiyatına yeni bir soluk getirmiş ve Mevlânâ’yı Sânî” (İkinci Mevlânâ) olarak tanınmış olan Haydarî Vucûdî’nin şahsiyeti, edebî kimliği ve şiirleri hakkındaki bilgilere yer verilecektir. 
 Makalemize konu olan Haydarî Vucûdî, sosyal hayatı, sanatsal düşüncesi, şiirsel formları, edebî eserleri ve etkisi ile varlığını ortaya koymuş bir şahsiyettir. Şair, ülkesinde sosyal yaşamda, sanatsal icatlarının gerçekliği, önemi ve değeri ile edebiyat ve irfan alanına nüfuz etmiş biri olarak bilinmektedir. Afganistan halkının Mevlânâ Şinas (Mevlânâ Uzmanı) olarak ta vasıflandırdığı bu irfan şairinin yakın tarihte vefat etmiş olması araştırmamızın gerekliliğine işaret etmektedir.
 Haydarî Vucûdî, Afganistan’da edebiyattan tasavvufa, tasavvuftan siyasete birçok çevrenin fikirlerine ve sanatına itibar ettiği ve sohbetlerinin ve eserlerinin bu kesimlerde tesirli olduğu bir ilim erbabıdır. Haydarî, kendi manevî hallerini gizleyerek, Mevlânâ Celâleddin’in şiirlerini öğrencilerine yıllar yılı okumuş ve irfan edebiyatını sûfî öğütlerle öğretmeye gayret etmiştir. Tıpkı Mevlânâ gibi hâmûş olmayı (sükûneti), uzleti daha küçük yaşta keşfeden şairin, insana matuf dünyasında rıza ve aşk can bahşeden iki kaynak olmuştur.