The Perception Image of Golden Apple in Literature Texts as A Product of Collective Consciousness: Golden Apple Talks of Ziya Gökalp and Cengiz Aytmatov

Abstract

Kızılelma, yirminci yüzyılın başında tüm dünyada olduğu gibi Türk devletleri arasında da yaygınlık kazanan milliyetçilik fikri çerçevesinde, millî kültür unsurlarının yeniden canlandırılması gerektiği esasıyla ortaya atılan tarihî bir ülküdür. İlk Türk devletlerinden itibaren süregelen cihan hâkimiyeti anlayışının metaforik söylemi olan bu ülkü; kızıl ve elma kelimelerinin çağrışımlar dizgesinden doğan anlam evreninden ve Gök Tanrı inanışından itibaren kutsal görülen Güneş’in ışığının/aydınlığının eriştiği her yerin fethi arzusundan beslenir. Türk edebiyatı içerisinde özellikle Millî edebiyat evresinde kolektif bellekte yer alan değerlerin moral ve motivasyon gücünden faydalanmak isteyen aydınlar ve sanatçılar, Kızılelma vasıtasıyla Türk töresinin binlerce yılda şekillenen anlayışlarından hareket edip modern dönem uyanışının hangi doğrultuda ilerlemesi gerektiğine işaret ederler. Kültürel özü diriltmenin varlığı daim kılabilmedeki etkin rolünün ve devletin karşı karşıya kaldığı yok olma tehdidinin gerekçelerinin bilinciyle kurgusal yapıtlarını biçimlendirirler. Bu çalışmada, Türk dünyasının bilişsel farkındalık yaşamasını sağlayan en önemli isimler arasında yer alan Ziya Gökalp ve Cengiz Aytmatov’un Kızıl Elma anlatıları karşılaştırılarak kültürel koda yönelik yaptıkları vurguların benzerlikleri, Kızılelma’yı algılama düzeylerindeki ortaklıkları tespit edilecektir.