The geneology of ecology term in first period of Turkey Turkish

Abstract

Türkiye Türkçesinde ekoloji kavramı ilk defa Bahâ Tevfik ile Ahmed Nebîl tarafından Vahdet-i Mevcȗd Bir Tabî'at Âliminin Dini adıyla tercüme etmiş oldukları metinde 1911 yılında kullanılmıştır. Türkiye Türkçesinde ekoloji sözcüğünün girdiği 1911 yılından ilk kitabın yazıldığı 1965 yılına kadar olan süre ilk dönem olarak tanımlanmıştır. Ekoloji alanında ilk doktora Almanya'da Asaf Irmak tarafından yapılmıştır. Türkçede ilk ekoloji ders notu Asaf Irmak tarafından 1934 yılında hazırlanan Orman Ekolojisi ders notudur. Yükseköğretim kurumlarında Toprak İlmi ve Ekoloji dersi 1934 yılında Orman Fakültesi ders programında yer almıştır. Ekoloji ile ilgili ilk akademik birim 1943 yılında Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı olarak Orman Fakültesinde kurulmuştur. Aynı kurumda 1950 yılında ise Orman Ekolojisi dersi olarak bağımsız bir ders niteliğine kavuşmuştur. Yazılan ilk kitabın da Akif Kansu tarafından 1965 yılında yazılan Böcek Ökoloji ve Epidemiyolojisi isimli eserin olduğu tahmin edilmektedir. 1911 yılında Türkçeye giren ekoloji kavramı, 1930'lu yıllardan sonra sınırlı bilim alanında kullanılmaya başlanmış ve 1950'den sonra ekoloji terimleri ve kavramlarının kullanımı yaygınlaşmıştır. 1911-1965 yılları arasında ekolojinin temel terim ve kavramlarına, ekolojinin alt dallarına ve ekosistemin çeşitlerine yönelik bilgilerin Türkçeye çevrilmesine yönelik bilimsel çalışmaların olduğu görülmektedir. Böylece bu dönemde daha sonraki yıllarda yapılacak olan ekoloji çalışmalarının terim ve kavram altlığı oluşturulmuştur.