The Establishment of The Third General Inspectorate and the Studies That Third General Inspector Tahsin Uzer Did About Iğdır

Abstract

Umumi Müfettişlikler Osmanlı Devleti’nin idari sisteminde 19. yüzyılın sonlarında yer almıştır. Bu dönemde kurulan Umumi Müfettişlikler kuruldukları bölgelerde yapılan ıslahatları denetlemek, asayişi sağlamak, idari, adli, sosyal ve ekonomik alanlarda çalışmalar yapmak amacıyla kurulmuştur. Umumi Müfettişlikler Milli Mücadele döneminde Büyük Millet Meclisi tarafından 1921 yılında kabul edilen Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nda da yer almıştır. Ancak Milli Mücadele’nin devam ettiği o günkü şartlarda uygulanamamıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra 25 Haziran 1927 tarihinde Umumi Müfettişlik Teşkiline Dair Kanun’un kabul edilmesiyle Umumi Müfettişlikler kurularak uygulamaya konulmuştur. 1927-1947 yılları arasında beş Umumi Müfettişlik kurulmuştur. Doğu Anadolu’da Üçüncü Umumi Müfettişliğinin kurulmasında Başbakan İsmet İnönü’nün 1935 yılında Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesi’ne yaptığı gezi etkili olmuştur. İsmet İnönü’nü doğu gezisi sonrasında hazırladığı rapor göz önüne alınarak bölgede var olan sorunların yerinde tespiti ve çözümünü kolaylaştırmak amacıyla bölgede Umumi Müfettişlik kurulması kararı alınmıştır. Buna göre 23 Ağustos 1935 tarihinde Üçüncü Umumi Müfettişliği kurulmuş ve müfettiş olarak Tahsin Uzer atanmıştır. Bu makalede Üçüncü Umumi Müfettişliğinin kurulması ve Üçüncü Umum Müfettişi Tahsin Uzer’in Iğdır ile ilgili yaptığı çalışmalar ele alınmıştır. Çalışmada arşiv belgelerinden, ulusal ve yerel basından ve konu ile ilgili araştırma eserlerinden faydalanılmıştır.