The Contribution to Form And Light in Seljuk and Ottoman Architecture: Glass And Ceramics

Abstract

Anadolu, yüzyıllar boyunca üzerinde yaşayan toplumların kazandırdığı eşsiz kültür varlıklarıyla tüm insanlığa mal olmuş önemli bir coğrafi bölgedir. Özellikle mimari alanda ve sanat alanında kaydedilen yenilikler ve gelişmeler, günümüz kültür ortamına önemli katkılar sunmaktadır. Selçuklular Anadolu’ya Çini sanatını getirmiştir ve özellikle mimari alandaki eserlerin günümüze kadar ulaşan örnekleri, biçim, kompozisyon ve bezeme açısından oldukça zengindir.Anadolu’nun kültür hazinesini oluşturan örnekleri kazandıran bir diğer dönem ise Osmanlı İmparatorluğu’dur. İmparatorluğun zenginliğini ve ihtişamını yansıtan unsurların en önemlilerinden biri de mimaride ve mekân içlerinde kullanılan cam malzemedir.Türk mimarlık tarihinin kimliğini oluşturan bu iki dönemin seramik ve cam malzemeyi estetik bir unsur olarak kullanış biçimi mimari yapılara önemli katkılar sağlamıştır.Bu çalışmanın araştırma konusu Selçuklu Dönemi çini duvar kaplamaları ve Osmanlı Dönemi cam sanatı olarak sınırlandırılmıştır. Bu sınırlandırmanın nedeni Anadolu’ya çiniyi ilk olarak Selçukluların getirmesi ve cam malzemenin en iyi örneklerinin Osmanlı dönemi mimarisinde görülmesidir. Araştırma, Nitel ve Betimsel bir araştırma deseni ile yürütülmüştür. Konu ile ilgili olarak öncelikle literatür taranmış, ayrıca veri toplamak amacıyla cam konusunda uzman Prof. Dr. Lale Dilbaş ile görüşmeler yapılmıştır. Ek olarak Olay-Vaka (Anekdot) Kaydı yöntemi ile konu başlığında geçen dönemlere ait mekanlardan ulaşılabilinen kadarı yerinde incelenerek gözlemin objektif bir biçimde kaydedilmesi sağlanmıştır. Araştırmanın sonucunda, Anadolu’da tarih boyunca mimari alana önemli katkılarda bulunan seramik ve cam malzemenin kullanımının, günümüzde giderek azaldığı, geçmişten gelen köklü geleneğin devamının sürdürülemediği ve üretimin yozlaşma sürecine girdiği gözlemlenmiştir.